ارزیابی مقاومت و واکنش عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ‌های گندم بهاره به بلایت فوزاریومی سنبله

Abstract

بلایت فوزاریومی سنبله از بیماری‌های مهم گندم در سراسر جهان است که علاوه‌بر کاهش عملکرد باعث افت کیفیت دانه‌ها و آلودگی آنها به مایکوتوکسین‌ها می‌شود. اصلاح برای ایجاد ارقام مقاوم از مؤثرترین روش‌های مبارزه با این بیماری محسوب می‌شود. در این مطالعه 30 ژنوتیپ گندم بهاره شامل 28 ژنوتیپ گندم نان و دو رقم گندم دوروم در قالب یک طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. به‌منظور مطالعه عملکرد دانه و اجزای آن، یک بخش سالم به‌عنوان شاهد در مقابل بخش آلوده مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد وقوع بیماری، شدت بیماری، درصد دانه‌های آلوده و شاخص حساسیت به تنش برای کاهش عملکرد (SSI) به‌ترتیب به‌عنوان شاخص‌های تیپ اول تا چهارم بیماری مورد ارزیابی قرار گرفتند. دیاگرام دوبعدی شاخص‌های درصد وقوع بیماری، شدت بیماری و درصد دانه‌های آلوده دوبه‌دو در مقابل یکدیگر رسم شد و واکنش ژنوتیپ‌های از نظر مقاومت‌های تیپ اول تا سوم با یکدیگر مقایسه شد. تجزیه مرکب برای اجزای عملکرد مشخص کرد که وزن هزاردانه کاهش معنی‌داری در بخش آلوده نسبت به بخش سالم نشان داد و کاهش عملکرد دانه در این آزمایش به‌علت کاهش وزن هزاردانه بود. دیاگرام دوبعدی ISK به‌عنوان میانگین وزنی شاخص‌های درصد وقوع بیماری، شدت بیماری و درصد دانه‌های آلوده در برابر شاخص SSI رسم شد و واکنش کاهش عملکرد نسبت به واکنش مقاومت آنها در مزرعه مورد بررسی قرار گرفت. فلات داری بیشترین کاهش عملکرد در بین ژنوتیپ‌ها و فرونتانا و سومای‌تری دارای کمترین کاهش عملکرد در بین ژنوتیپ‌های مورد ارزیابی بودند.