Edukacja elementarna jako intelektualna przestrzeń (nie)doświadczania praktyk demokratycznych przez dziecko

Abstract

W prezentowanym artykule podjęto problem uczenia się w demokracji przez dzieci na etapie wczesnej edukacji. Głównym celem przeprowadzonych badań były przedstawienie i analiza działań nauczycieli pod kątem tworzenia przez nich warunków do doświadczania praktyk demokratycznych przez dzieci w procesie uczenia się. Tło tych badań stanowi przegląd współczesnych rozważań nad ideą demokratyzacji w odniesieniu do edukacji dziecka w młodszym wieku szkolnym we współczesnej rzeczywistości. W toku badań poszukiwano odpowiedzi na pytania skoncentrowane wokół problemu głównego: Czy i jakie działania podejmowane przez nauczycieli w czasie zajęć zintegrowanych sprzyjają uczeniu się w demokracji przez dzieci w wieku wczesno­szkolnym? W rezultacie przeprowadzonych badań jakościowych z zastosowaniem obserwacji 54 zajęć zintegrowanych (bloków dnia) prowadzonych przez nauczycielki klas początkowych, dokonano kategoryzacji działań nauczycieli utrudniających bądź uniemożliwiających dziecku partycypację w procesie kształcenia, budowanie przestrzeni dla uczniowskiej autonomii w poznawaniu i rozumieniu świata oraz efektywne uczenie się w toku interakcji z innymi uczestnikami procesu edukacyjnego. W końcowej części dokonano podsumowania oraz sformułowano wnioski z badań, których uwzględnienie w praktyce edukacji wczesnoszkolnej sprzyjać może demokratyzacji przestrzeni intelektualnej szkoły.

Keywords

• edukacja wczesnoszkolna
• demokracja
• uczenie się
• partycypacja dziecka w procesie kształcenia