ارزیابی شیوه‌های مدیریت آب کشاورزی در حوضه کوهستانی رودخانه کشکان

Abstract

انتقال آب مناطق کوهستانی استان لرستان به سایر استان­ها، ورود کشاورزان غیربومی به منطقه، در کنار وقوع خشکسالی باعث کاهش سطح آب رودخانه­های استان لرستان و همچنین رودخانه کشکان شده است. این موضوع کشاورزانی را که از منابع آب سطحی برای کشاورزی استفاده می­کنند، با مشکلاتی روبرو ساخته است. برای سازگاری با این چالش، مدیریت آب از موضوعات مهم است که می­تواند به بهره­وری بهینه آب کشاورزی کمک کند. هدف این مطالعه ارزیابی مدیریت آب کشاورزی در حوضه رودخانه کشکان در شهرستان پلدختر است. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن ترکیبی (کیفی و کمی) است. ابزار گردآوری داده­ها و اطلاعات پرسش­نامه و مصاحبه است. پژوهش حاضر دارای دو جامعه­آماری است. جامعه آماری اول کشاورزان حوضه رودخانه کشکان است که از طریق فرمول کوکران 354 کشاورز برای تحلیل­های کمی انتخاب شد. جامعه آماری دوم شامل کارشناسان کشاورزی و مدیریت آب است که با روش نمونه­گیری هدفمند 30 کارشناس برای تحلیل­های کیفی انتخاب شد. برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش از آزمون رتبه­ای هم­انباشتگی نامحدود اکتشافی (روش­جوهانسن) و تحلیل کیفی استفاده شد. نتایج پژوهش گویای آن است که استفاده از لوله برای انتقال آب، کاهش دفعات آبیاری، آبیاری در زمان تبخیرکم، سیمان زدن جوی­های آب، لایروبی کانال­های آب و استفاده از مخازن کوچک آب مهم­ترین شیوه­های مدیریت منابع آب کشاورزی در منطقه می­باشند. نتایج کیفی نشان داد که اقدامات مهندسی، تکنولوژی، نهادی/مدیریتی، اجتماعی، محیط ‌زیستی و اقتصادی مهم­ترین اقداماتی است که می­تواند جهت مدیریت بهینه آب کشاورزی در حوضه رودخانه کشکان از سوی کشاورزان مورداستفاده قرار گیرد.

Keywords

• توسعه کشاورزی
• مدیریت آب کشاورزی
• حوضه رودخانه کشکان
• شهرستان پلدختر