تأثیر دبی و رطوبت اولیه بر ضریب زبری مانینگ در فازهای پیشروی و ذخیره در آبیاری جویچه‌ای

Abstract

ضریب زبری مانینگ پارامتری پیچیده و اثرگذار در آبیاری جویچه‌ای است و تعیین دقیق آن به‌دلیل تغییرات مکانی و زمانی ویژگی‌های خاک و پارامترهای هیدرولیکی جریان، پیچیده است. بنابراین این تحقیق با هدف تعیین ضریب زبری مانینگ در فازهای پیشروی و ذخیره و در رخدادهای اول تا سوم آبیاری انجام شد. در این پژوهش، زبری مانینگ در آبیاری جویچه‌ای در فازهای پیشروی و ذخیره به ترتیب با استفاده از مدل SIPAR_ID و معادله مانینگ تعیین شد. بدین منظور، مقادیر ضریب زبری در دو تیمار دبی ورودی (به طور متوسط 27/0 و 53/0 لیتر بر ثانیه)، دو تیمار دور آبیاری (5 و 10 روز)، دو مزرعه با بافت خاک متفاوت (E و F) و در سه آبیاری اول تا سوم و در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ضریب زبری مانینگ در فازهای پیشروی و ذخیره به ترتیب بین 017/0 تا 636/0 و 015/0 تا 317/0 متغیر بود و مقدار میانگین ضریب زبری در فاز پیشروی بیش‌تر از فاز ذخیره برآورد شد (به ترتیب 083/0 و 054/0). همچنین ضریب زبری مانینگ با افزایش شماره رخداد آبیاری در هر دو فاز، کاهش یافت. در مزرعه F با توجه به بافت خاک سنگین‌تر، اختلاف ضریب زبری مانینگ در هر دو فاز در آبیاری اول و دوم نسبت به زمین E کمتر بود. نتایج همچنین نشان داد که ضریب زبری با دبی و رطوبت اولیه خاک رابطه‌ای معکوس و ضعیف داشت اما دبی نسبت به رطوبت اولیه تأثیرگذارتر بود.

Keywords

• آبیاری سطحی
• دور آبیاری
• معادله مانینگ
• sipar