تعیین آغاز فصل تابستان در ایران بر اساس پرش ناگهانی شمال سوی جت جنب حاره بر روی خاورمیانه

Abstract

در این پژوهش، ساختار گردش بزرگ‌مقیاس جو و رفتار تابستانه جت جنب حاره در منطقه خاورمیانه در بازه زمانی 16 آوریل (27 فروردین) تا 15 جولای (24 تیر) برای دوره 30 ساله (1981-2010) با استفاده از داده‌های شبکه‌بندی روزانه مؤلفه باد مداری تراز 200 هکتوپاسکال، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. در هر سال، تغییر رفتار روزانه جت به‌صورت تصویری و عددی مورد پایش قرار گرفت. در بررسی رفتار روزانه جت، شدت‌جریان و میزان جابجایی عرضی هسته جت معیارهای اصلی جهت تشخیص تغییر الگوی گردش و آغاز فصل تابستان در نظر گرفته شد. پردازش داده‌ها بر اساس رفتار جت در دو آستانه زمانی، شامل زمان آغاز و زمان خاتمه پرش شمال سو صورت گرفت. یافته‌ها بیانگر آن است که در منطقه خاورمیانه تابستان واقعی- بر اساس حقایق مبتنی بر گردش کلی جو- با لحاظ نمودن دو آستانه زمانی آغاز و خاتمه پرش شمال سو به ترتیب حدود 21 روز و 17 روز زودتر از تاریخ نجومی (اول تیر ماه) آغاز می‌گردد. صحت تعیین زمان آغاز تابستان توسط آزمون کای اسکور مورد تأیید قرار گرفت. بررسی روند تغییرات، نشان دهنده روندی با شیب مثبت، برای زمان آغاز تابستان در منطقه است. یافته‌ها همچنین بیانگر آن است که آغاز فصل تابستان در 15 سال دوم مورد مطالعه، انحرافات و نابهنجاری‌های قابل ملاحظه‌ای در قیاس با 15 سال اول دارد. ادامه داشتن این روند باعث نزدیکی زمان آغاز اقلیمی تابستان به آغاز نجومی و از طرفی کوتاه شدن طول فصل تابستان خواهد شد.

Keywords

• جت جنب حاره
• زمان آغاز تابستان
• گردش بزرگ‌مقیاس جو
• مؤلفه باد مداری