اثر آبیاری تکمیلی بر رشد و عملکرد گندم دیم

Abstract

ایران به لحاظ قرارگرفتن در ناحیه خشک و نیمه‌خشک جهان از نزولات آسمانی محدودی برخوردار است که با برنامه‌ریزی و استفاده اصولی از امکانات می‌توان از کاهش تولید در سال‌های کم باران جلوگیری کرد. انجام آبیاری تکمیلی یکی از روش‌هایی است که می‌تواند به عملکردی پایدار و رضایت‌بخش در دیم‌زارهای گندم منجر شود. به‌همین‌منظور اثرات آبیاری تکمیلی بر رشد و عملکرد گندم دیم آذر 2 در آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات دیم شیروان مورد بررسی قرار گرفت. چهار مرحله رشدی حساس به تنش در گندم عبارت بودند از :(A) جوانه‌زنی، (B)ساقه‌دهی، (C) گلدهی و (D)دانه‌بندی که به‌صورت منفرد یا ترکیبی جمعاً 16 حالت آبیاری تکمیلی را شامل می‌شود که در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار به این شرح اعمال شد: یکبار آبیاری (A ، B ، C و D)، دوبار آبیاری (AB ، AC، AD، BC، BD و CD)، سه بار آبیاری (ABC، ACD، ABDو BCD)، چهار بار آبیاری (ABCD) و تیمار شاهد بدون آبیاری. نتایج نشان داد که آبیاری تکمیلی روی ارتفاع گیاه اثر معنی‌داری نداشت. اما اثر آن بر روی طول سنبله، تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد از تیمار دو بار آبیاری در زمان‌های گلدهی و دانه‌بندی (تیمار CD با 2/2009 کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد که با تیمار دوبار آبیاری در زمان‌های ساقه‌دهی و گلدهی ( تیمار BC) اختلاف معنی‌داری نشان نداد. کمترین عملکرد نیز از تیمار بدون آبیاری (2/1045 کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد. بیشترین تعداد دانه در سنبله از تیمار BC و بیشترین وزن هزار دانه از تیمار ADبه‌دست آمد. با توجه به نتایج این پژوهش می‌توان گفت اعمال آبیاری تکمیلی در دیم‌زارهای گندم، تاثیر معنی‌داری بر عملکرد گندم دیم داشته و بسته به این که این آبیاری در مراحل حساس گیاه به تنش‌خشکی انجام شود، می‌تواند منجر به افزایش بازده عملکرد دیم‌زارها گردد. به‌نظر می‌رسد تامین آب کافی در مراحل گلدهی و دانه‌بندی می‌تواند منجر به تولید عملکرد قابل قبول تحت شرایط دیم گردد.

Keywords

• آبیاری تکمیلی
• آذر 2
• گندم دیم
• عملکرد
• مراحل رشدی