Din ve Bilim Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi (Dec 2022)
Muhammed Hamidullah ve İslâm Hukuk İlmine Katkıları
Abstract
19 Ocak 1908’de Hindistan’ın Haydarabad şehrinde dünyaya gelen Muhammed Hamidullah, yirminci asırda İslam dünyasında yetişen birkaç büyük âlim ve araştırmacılardan biridir. Hamidullah Hoca, özellikle siyer, usûlu’l-fıkıh, fıkıh, hadis tarihi ve Kur’an tarihi üzerine çok önemli araştırmalar gerçekleştirmiş bir araştırmacı âlimdir. Bununla birlikte ülkemizde daha çok siyer araştırmalarıyla ilgili çalışmalarının tanıtıldığı, diğer alanlardaki araştırma ve tezlerinin yeterince işlenmediği gözlemlenmektedir. Oysaki Hamidullah Hoca, bahsi geçen diğer alanlarda da çok önemli araştırmalar gerçekleştirmiştir. O, İslam hukuku ile ilgili de çok önemli araştırmalar yapmış ve önemli tezler ileri sürmüştür. Bizi bu çalışmaya iten saik, onun, İslam hukuku ile ilgili araştırma ve tezlerinin daha iyi tanıtılmasını sağlamaktır. Buna binaen makalede Hamidullah’ın kısa hayat hikâyesi verildikten sonra İslam hukuku ile ilgili çalışmaları kısaca tanıtılmış ve onun İslam hukuku ile ilgili kendine özgü bazı görüşleri verilmiştir. Makalede özellikle onun hangi önemli tezleri ileri sürdüğü ve bunları hangi delillerle savunduğu üzerinde durulmuştur. Örneğin onun hukuk ilmini ilk geliştirenlerin Müslümanlar olduğu, tarihteki ilk anayasanın Hz. Peygamber tarafından yapıldığı ve devletlerarası hukukun ilk defa Müslümanlar tarafından geliştirildiği vb. tezlerini nasıl temellendirdiği işlenmeye çalışılmıştır. Amaç, bugüne kıyasla çok zor şartlarda çalışmasına rağmen, birçoğu hâlâ aşıl(a)mamış çok değerli çalışmalar ortaya koyan Hamidullah’ın çalışmalarına ve tezlerine dikkat çekerek onu yeni nesillere de yeniden hatırlatmaktır. Bu çalışmada Hamidullah’ın kısa hayat hikâyesi verildikten sonra İslam hukuku ile ilgili çalışmaları kısaca tanıtılmış ve onun İslam hukuku ile ilgili kendine özgü bazı görüşleri verilmiştir. Makalede özellikle onun hangi önemli tezleri ileri sürdüğü ve bunları hangi delillerle savunduğu üzerinde durulmuştur. Örneğin onun hukuk ilmini ilk geliştirenlerin Müslümanlar olduğu, tarihteki ilk anayasanın Hz. Peygamber tarafından yapıldığı ve devletlerarası hukukun ilk defa Müslümanlar tarafından geliştirildiği vb. tezlerini nasıl temellendirdiği işlenmeye çalışılmıştır. Amaç, bugüne kıyasla çok zor şartlarda çalışmasına rağmen, birçoğu hâlâ aşılmamış çok değerli çalışmalar ortaya koyan Hamidullah’ın çalışmalarına ve tezlerine dikkat çekerek onu yeni nesilleri de yeniden hatırlatmaktır.
Keywords
