ارزیابی توان رقابتی کنجد (L. Sesamum indicum) و ماش (Vigna radiata L.) در دو بوم نظام تک کشتی و کشت مخلوط

Abstract

به منظور مطالعه پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان کنجد و ماش، آزمایشی در تابستان 1391 در مزرعه‏ی تحقیقاتی دانشکده‏ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت کرت‏های یک بار خورد شده در قالب بلوک‏های کامل تصادفی و با سه تکرار بود. تیمار اصلی شامل دو آرایش کشت (فواصل بین ردیف 50 و 75 سانتی‏متر) بود. عامل فرعی نسبت‏های مختلف تراکمی گیاهان در پنج سطح (شامل نسبت 0، 25، 50، 75 و100% تراکم بوته) بود. خصوصیات عملکرد و واکنش رقابتی گیاهان در الگوی کشت بررسی شد. این آزمایش نشان داد که بیش‏ترین عملکرد دانه در نسبت تراکمی 50+50% بدون تأثیر معنی‏دار افزایش فاصله ردیف از 50 به 75 سانتی‏متر به دست آمد (به ترتیب 05/2 و 2 تن در هکتار). در اکثر موارد عملکرد دانه‏ی کنجد بیش‏تر از ماش بود. با افزایش نسبت تراکمی هر یک از گیاهان، عملکرد دانه‏ی هر یک از آن‏ها نیز بهبود یافت. افزایش فواصل بین ردیف، شاخص برداشت مخلوط را بهبود داد (از 6/26 به 8/32) که در اکثر حالات به علت افزایش عملکرد دانه و کاهش عملکرد بیولوژیک بود. مقدار شاخص نسبت برابری زمین در کلیه‏ی الگوهای مخلوط بیش‏تر از یک بود که بیان‏گر برتری کشت مخلوط دو گیاه نسبت به تک کشتی است. البته گیاه کنجد توان رقابتی بیش‏تری نسبت به ماش داشت. لذا در تیمار‏هایی که بیش‏ترین عملکرد مخلوط را دارا بودند، کنجد گونه‏ی غالب مخلوط بود. به منظور مطالعه پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان کنجد و ماش، آزمایشی در تابستان 1391 در مزرعه‏ی تحقیقاتی دانشکده‏ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد.

Keywords

• درجه ی تهاجمی
• نسبت برابری زمین
• شدت رقابتی
• آرایش کشت
• نسبت تراکمی