بررسی میزان تغییرات سبخاهای ناشی از تالاب هورالعظیم در دوره بیست ساله با استفاده از تصاویر لندست

Abstract

سابقه و هدف: خشک شدن تالاب هورالعظیم سبب تبدیل آن به سبخا شده است. ازدیاد سبخاها سبب شور شدن زمین‌های حاصلخیز کرخه و تخریب زمین‌های کشاورزی منطقه شده است. هم‌چنین باعث ایجاد زمین‌های پف‌کرده شده، که به‌عنوان کانون ریز گرد عمل می‌کند. میزان تغییرات سبخاها در حواشی تالاب هورالعظیم تاکنون موردبررسی قرار نگرفته است. تالاب هورالعظیم از لحاظ زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی اهمیت دارد، در نتیجه مطالعه تغییرات آن و نواحی مجاور ضروری است. این مطالعه با هدف ارزیابی میزان تغییرات سبخاهای ناشی از خشک شدن تالاب هورالعظیم در دوره بیست‌ساله می‌باشد که در نوع خود، اولین پژوهش می‌باشد. در این نوشتار، برای نخستین بار میزان تغییرات سبخاها در کلاس‌های مختلف، بررسی و تعیین گردید. همچنین میزان سبخازائی با تغییرات آب و هوایی بلندمدت، مقایسه شده است. پایش روند تغییرات تالاب‌ها و اراضی پیرامون آن‌ها می‌تواند در مدیریت این اکوسیستم‌ها راهگشا باشد و تهیه نقشه‌های پراکنش سبخاها و تغییرات آن‌ها می‌تواند به مدیران محیط‌زیست و منابع طبیعی جهت تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر، برنامه‌ریزی‌های صحیح کاربری زمین و بهتر شدن مدیریت منابع، کمک کند.مواد و روش‌ها: در این مطالعه به‌منظور بررسی تغییرات و نقشه‌سازی سبخاهای ناشی از تالاب هورالعظیم طی دوره 20 ساله از تصاویر لندست 8 در سال 2017 و لندست 5 در سال 1997، استفاده گردید. منطقه موردمطالعه به 8 کلاس که شامل: تالاب، سبخای در حال تشکیل، تالاب خشک شده، حوضچه‌های نمکی، سبخاهای تیره، سبخاهای روشن، زمین‌های کشاورزی رها شده و زمین‌های کشاورزی تقسیم‌بندی شد. سپس از روش طبقه‌بندی نظارت شده، روش ماشین بردارپشتیبان برای تهیه نقشه منطقه مورد مطالعه استفاده گردید. هم‌چنین برای بررسی تغییرات دوره 20 ساله از روش مقایسه پس از طبقه‌بندی استفاده شده است.یافته‌ها: نتایج حاصل از بررسی دقت طبقه‌بندی نشان داد که روش ماشین بردار‌ پشتیبان در تصویر لندست 8 با ضریب کاپا 79/0 و صحت کلی70/84 درصد و در تصویر لندست 5 با ضریب کاپا 74/0 و صحت کلی 42/81 درصد به دست آمد که نشان می‌دهد، الگوریتم ماشین بردار پشتیبان روش مناسبی برای طبقه‌بندی این منطقه می‌باشد. هم‌چنین نتایج حاصل از بررسی تغییرات دوره 20 ساله با استفاده از روش مقایسه پس از طبقه‌بندی نشان می‌دهد، کلاس‌های تالاب خشک شده، حوضچه نمکی، زمین کشاورزی رها شده در طی این دوره 20 ساله تغییرات افزایشی داشته‌اند. تغییرات کاهشی در کلاس‌های تالاب، زمین‌های کشاورزی، سبخاهای تیره و سبخاهای روشن مشاهده شد. بررسی میانگین داده‌های بلندمدت بارش- دما در منطقه نشان می‌دهد که میزان درجه حرارت افزایش و میزان بارش در منطقه کاهش یافته که از عوامل موثر بر تغییرات منطقه بوده است. تنها کلاسی که در این دوره مطالعه تغییر نیافته کلاس سبخاهای در حال تشکیل بوده است.نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد، میزان تغییرات در طول این دوره بیست‌ساله در منطقه مورد مطالعه بالا می‌باشد. از دلایل آن می‌توان به تغییرات مساحت تالاب در طی سال‌های اخیر اشاره کرد. هم‌چنین نتایج نشان می‌دهد با استفاده از روش‌های سنجش‌ازدور با تعداد نقاط کمتر، ضمن صرفه‌جویی در وقت و هزینه، می‌توان نقشه‌های نسبتا دقیقی تهیه کرد و یک روش مفید برای بررسی تغییرات در میزان سبخاها، مقایسه نقشه‌های طبقه‌بندی‌شده گذشته و حال می‌باشد.

Keywords

• واژه های کلیدی: سبخا
• تالاب هورالعظیم
• ماشین بردار پشتیبان
• مقایسه پس از طبقه‌بندی