Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Nov 2017)
Osmanlı Kaynaklarına Göre Gedik Ahmed Paşa’nın Kırım Seferi
Abstract
II. Murad döneminde iç oğlan olarak Enderun’a intisap eden Gedik Ahmed Paşa, Arnavut asıllı bir devlet adamıdır. Kaynaklarda 1461’den itibaren adı geçmeye başlayan Paşa’nın Larende, Ermenek, Alaiyye ve Silifke’nin zaptında gösterdiği başarılar onun devlet kademelerinde hızla yükselmesine sebep olacaktır. Ayrıca devşirme olması da sarayda baş gösteren rekabette onun lehine olan önemli unsurlardan birisidir. Fatih Sultan Mehmed’in Karadeniz’i bir Türk gölü haline getirme düşüncesi doğrultusunda 1475’de Kırım’a gönderilmiş ve Kefe, Azak, Menkub gibi yörenin önemli şehirlerini zapt etmeyi başarmıştır. Bu arada Kırım Hanlığı da resmen Osmanlılara tabi hale getirilmiştir ki bu hal üç asır devam edecektir. Esasen Trabzon’un fethiyle Acara bölgesine kadar bütün güney Karadeniz sahilleri Osmanlı’nın eline geçerken Asya, Avrupa ve İskandinavya ile ticarette önemli bir merkez konumunda bulunan Kırım’ın da zaptı kaçınılmaz hale gelmişti. Ayrıca mümbit topraklara da sahip olan Kırım, daha önce Ceneviz-Venedik rekabeti yüzünden her yönden yıpranmıştı. Dolayısıyla bu rekabete de son vermek de gerekiyordu. Neticede uzun bir süredir gelişmeleri sabırla izleyen Fatih Sultan Mehmed, Kırım’da Eminek Bey önderliğinde başlatılan isyanı bahane ederek Gedik Ahmed Paşa vasıtasıyla Basarapya‘dan Yabugermen’e kadar Karadeniz’in kuzey sahillerine de hâkim olacaktır. 18 Kasım 1482’de idam edilen Ahmed Paşa’nın Cem Sultan’ın lalalığını yapmış olması hasebiyle II. Bayezid’in gazabına uğradığı yönünde bir görüş mevcut ise de esas meselenin Otlukbeli Muharebesi’nin hemen öncesinde Gedik Ahmed Paşa ile Şehzade II. Bayezid’in aralarında geçen tartışma olmalıdır. O arada ülkenin değişik yerlerinde pek çok hayratın da bânîsi olan Ahmed Paşa, Osmanlı kroniklerinde önemli bir yer işgal eder ve hiç savaş kaybetmemiş paşalardan birisi olarak zikredilir.
Keywords
