Hadith (Dec 2019)
Hanefî ve Ehl-i Hadis Prensipleri Açısından Keşmîrî ile Mübârekpûrî’nin Tirmizî Şerhleri
Abstract
Muhaddisler, bir yandan hadislerin aslına uygun bir şekilde nakledilmesine çabalarken bir yandan da hadislerin doğru anlaşılması için prensipler geliştirmişlerdir. Hadislerin anlaşılması konusunda ortaya çıkan ekoller, genelde hadislerin zâhirini esas alan lafızcı yaklaşım ile hadislerdeki makâsıdı esas alan gâî yaklaşım olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Zâhiri esas alan yaklaşımı ehl-i hadis, makâsıdı esas alan yaklaşımı ise ehl-i re’y temsil etmiştir. Lafızcılık ve makâsıdı genel bir metot olarak benimseyen bu iki ekolden de nasslara yaklaşımı ve yorumları farklı, değişik ekoller çıkmıştır. Kökleri sahâbe dönemine dayanan bu anlayış farklılıkları yüzlerce yıl devam etmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Keşmîrî (ö. 1352/1933) ve Mübârekpûrî (ö. 1353/1934), ilk asırlarda başlayan bu tartışmalara katılmıştır. Keşmîrî, ehl-i re’yin bir temsilcisi olarak genellikle makâsıdı öne almış, hadislerden hüküm çıkarırken zâhirden ziyade makâsıdı önemsemiştir. Mübârekpûrî ise, ehl-i hadisin genellikle bağlı kaldığı zâhirci bakış açısını benimsemiş, hadisleri yorumlarken zâhire büyük bir önem atfetmiştir. Keşmîrî ve Mübârekpûrî, bundan yaklaşık bir asır önce Hindistan’da yaşamış, sadece kendi bölgelerini değil, bütün İslâm âlemini etkilemişlerdir. Hindistan âlimlerinin, İslâmî ilimlere yaptıkları katkı malumdur. Keşmîrî ve Mübârekpûrî’nin ilmî birçok yönü, farklı araştırmacılar tarafından incelense de hadislere bakış açıları karşılaştırmalı olarak henüz ortaya konmamıştır. Bu alanda hissedilen boşluğu doldurmak üzere seçtiğimiz, Keşmîrî ve Mübârekpûrî karşılaştırması, ehl-i re’y ve ehl-i hadisin, hadisleri nasıl anladıkları konusuna da katkı sunacaktır. Şüphesiz ki bu araştırmanını bir diğer hedefi de başlangıcı sahâbeye kadar giden tartışmalara Keşmîrî ve Mübârekpûrî’nin nasıl çözümler ürettiğini tespit edebilmektir.
Keywords
