پژوهشنامه علم سنجی (Mar 2018)
شناسایی مدارک علمی دگرگون ساز بر اساس شاخص سیگما: حوزه دانشی مدل‌سازی عامل-بنیان در علوم اجتماعی
Abstract
هدف: هدف این مقاله شناسایی و کشف مدارک علمی است که به‌طور بالقوه دارای خاصیت دگرگون‌سازی در طول زمان بوده و ساختار یک حوزه علمی (در این پژوهش مدل‌سازی عامل‌بنیان) را تحت تأثیر قرار می‌دهند. دگرگون‌سازی به خاصیتی از مدارک علمی اشاره دارد که بر اساس آن یک مدرک علاوه بر اینکه شکاف‌های ارتباطی شبکههای مختلف را با یک ساختار علمی پر می‌کند بلکه خود مبنای توسعه و گسترش یک حوزه دانشی در شبکههای علمی مرتبط با یک ساختار علمی می‌گردد. روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی علم‌سنجی است و روش مورد استفاده در آن تحلیل هم‌استنادی بوده و از شاخص سیگما به‌منظور شناسایی مدارک دگرگون‌ساز استفاده شده است. بر این اساس نرخ شکوفایی هر یک از مدارک در طول زمان و مرکزیت بینابینی هر یک از گره‌های موجود در شبکه محاسبه و به‌منظور سنجش شاخص سیگما مورد بررسی قرار گرفتهاند. سیگما شاخص جدیدی است که با ترکیب ویژگی‌های دو شاخص مرکزیت بینابینی و شاخص شکوفایی نتایج قابل اعتمادتری را در سنجش مدارک دگروگون‌ساز و تطور یک حوزة دانشی ارائه می‌دهد. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهند که شبکه هم‌استنادی تشکیل‌شده از 699 مقاله استخراج‌شده از پایگاه وب. آو. نالج، دارای 2339 گره است. تعداد مدارکی که بر اساس شاخص سیگما به‌عنوان مدارک با پتانسیل تغییرات بالقوه مورد شناسایی قرار گرفتهاند، 23 مدرک شامل کتب و مقاله‌ها از سال‌های 1970 تا 2017 است. از میان این 23 مدرک، 8 مدرک به نظریه مبنایی پیچیدگی و مدل‌سازی عامل‌بنیان، تعداد 4 مدرک مرتبط با حوزه دانشی علوم اجتماعی، تعداد 6 مدرک مرتبط با حوزه دانشی مدیریت با گرایش‌های مختلف همانند بازاریابی و مالی، تعداد 3 مدرک مرتبط با اقتصاد، 1 مدرک روش‌شناسی پژوهش (در این مقاله رویکرد شبیه‌سازی به پژوهش مورد بررسی قرارگرفته است) و 1 مدرک مرتبط با مطالعات نوآوری است. نتیجه‌گیری: تحلیل نتایج نشان می‌دهند که نتایج بررسی هر یک از شاخص‌های مرکزیت بینابینی و شکوفایی که برای سنجش مدارک دگرگون‌ساز در یک حوزة علمی توسعه یافته‌اند از یکدیگر پراکندگی شدیدی داشته و استفاده از شاخص سیگما به‌منظور درک مسیرهای توسعه و تطور یک حوزة دانشی می‌تواند از اثرگذاری بالاتری برخوردار باشد.
Keywords
