ارزیابی تحمل به یخ‌زدگی گیاه نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) رشدیافته در مزرعه تحت شرایط آزمایشگاهی با بهره‌گیری از شاخص نشت الکترولیت‌ها

Abstract

به‌منظور ارزیابی تحمل به سرمای گیاه نعناع فلفلی‎ (Mentha piperita L.) ‎رشدیافته در مزرعه تحت شرایط ‏کنترل‌شده، آزمایشی در سال 91-1390 در دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کاملاً تصادفی به‌صورت فاکتوریل با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل شش دما (صفر، ‏‎ ‎‏4-، 8-‏‎‎، 12-‎‏، 16- و 20- ‏درجه سانتی‌گراد)، هفت زمان برداشت (ماه‌های آبان، آذر، دی، بهمن، اسفند، فروردین و اردیبهشت) و چهار اندام گیاه نعناع فلفلی (شامل برگ، ساقه، استولون و ریزوم) بودند. به این منظور در هر ماه نمونه‌های گیاه نعناع فلفلی پس از رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی از مزرعه ‏برداشت شد و پس از تفکیک اندام‌های موردنظر در معرض دماهای یخ‌زدگی قرار گرفتند. جهت تعیین پایداری غشای سلولی در اندام‌های گیاه، درصد نشت الکترولیت‌ها اندازه‌گیری و دمای کشنده 50 درصد نمونه‌ها براساس نشت الکترولیت‌ها (LT50el) محاسبه شد. نتایج نشان داد که اثر دماهای یخ‌زدگی بر نشت الکترولیت‌ها معنی‌دار بود و با کاهش دما، نشت الکترولیت‌ها افزایش داشت. اندام‌های استولون و برگ به‌ترتیب کمترین و بیشترین میزان نشت الکترولیت‌ها را دارا بودند. همچنین بیشترین تحمل به سرما در نمونه‌برداری‌های مختلف در هر اندام متفاوت بود، با این وجود در نمونه‌برداری اردیبهشت ماه همه اندام‌ها کمترین میزان تحمل به سرما را داشتند. همچنین اندام برگ بیشترین و اندام استولون کمترین مقدار LT50el را داشتند. در نمونه‌برداری اردیبهشت ماه اندام‌ها بیشترین LT50el را داشتند و حساسیت بیشتری به دماهای یخ‌زدگی از خود نشان دادند. با توجه به همبستگی خوب بین درصد نشت الکترولیت‌ها و LT50el در این آزمایش **)96/0r =)، استفاده از این شاخص در ارزیابی خسارت تنش یخ‌زدگی در نعناع فلفلی مفید به‌نظر می‎رسد.

Keywords

• تنش یخ‌زدگی
• خوسرمایی
• نشت الکترولیت‌ها
• lt50el