ردیابی منابع گردوغبار در سطوح مختلف جوّ تهران با استفاده از مدل HYSPLIT

Abstract

این تحقیق به‌منظور شناسایی منابع گردوغبار تهران با استفاده از مدل HYSPLITو سیستم‌های گردشی جو در سطوح مختلف انجام گرفت. بررسی آماری سال‌های 2005-1981 نشان داد، یکی از فراگیرترین وقایع گردوغباری در استان تهران در ماه می (اردیبهشت) سال 2000 رخ داده که بیش از 4 روز در ایستگاه‌های آبعلی، چیتگر، فیروزکوه، کرج و تهران شمال تداوم داشته است. برای رسیدن به هدف ذکر شده که تعیین کانون‌های ذرات گردوغبار و مسیر حرکت آن‌ها می‌باشد، ابتدا با استفاده از داده‌های جوی سطح بالا شامل: باد مداری، باد نصف‌النهاری و ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای 850 و 700 هکتوپاسکال، نقشه‌های گردشی جو از دو روز قبل از وقوع توفان روز یک می (30اردیبهشت) تا پایان روزهای دوم (31اردیبهشت)، چهارم (2 خرداد) و پنجم (3 خرداد) ماه می مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از نقشه‌های گردشی جو سیستم‌های سینوپتیکی مؤثر در وقوع پدیده گردوغبار، جهت جریانات و سرعت آن‌ها تعیین گردید. مدلسازی با روش ردیابی پسگرد برای تعیین مسیر حرکت ذرات غباری در 48 ساعت قبل از وقوع پدیده غبار در تهران، در سه سطح ارتفاعی 100، 500 و 1000 متری اجرا شد. با توجه به آنکه در فصل انتقالی بهار هنوز سیستم‌های فشار عرض‌های شمالی بر روی ایران فعال هستند، بنابراین در مطالعه حاضر نتایج تحقیق بدون اثر این سیستم‌ها نبوده است. مشاهدات تراز 700 هکتوپاسکال نشان داد یکی از سیستم‌های فشاری مؤثر در وقوع گردوغبار و تعیین مسیر آن‌ها پرفشار مستقر بر روی عربستان است که در تمام روزهای غباری مورد مطالعه‌این سامانه حرکت و جابه‌جایی اندکی داشته و تقریباً به‌صورت یک سیستم دائمی در منطقه بوده است. سیستم فشاری مؤثر دیگر در وقوع گردوغبار روزهای یکم و دوم ماه می در تهران، کم‌فشار مستقر در شمال ایران می‌باشد. مطالعه مسیرهای انتقال ذرات از خروجی‌های مدل نشان داد که به‌طورکلی منابع اصلی غبار بر روی تهران در عرض‌های 25 تا 37 درجه شمالی، محدوده‌ای در حدفاصل عراق، عربستان و سوریه می‌باشد. بررسی ارتفاعی ذرات انتشار یافته نشان می‌دهد ذرات گردوغبار در لایه‌های بالایی به سمت ایران جریان پیدا کرده و در سطوح پائین‌تری به تهران رسیده است.

Keywords

• گردوغبار
• hysplit
• منشایابی
• تهران