زن در توسعه و سیاست (Dec 2019)
کاربرد رویکرد آینده‌پژوهی در تحلیل سیستمی پیامدهای استراتژی مرسوم توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار استان ایلام
Abstract
استراتژی مرسوم توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیتة امداد امام و ادارة بهزیستی که در قالب تأمین مالی خرد و اعطای اعتبارات اندک است، تأثیرات و پیامدهای مثبت و منفی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل ساختاری، به مطالعه و تجزیه و تحلیل آرای کارشناسان مورد مطالعه پرداخته است. هدف اصلی این مقاله شناسایی پیامدهای مثبت و منفی استراتژی توانمندسازی ذکرشده در مقیاس منطقهای (استانی) و تحلیل اثرگذاری و اثرپذیری آنها بر‌هم است. به منظور گردآوری اطلاعات، ابتدا از روش مصاحبة عمیق با 28 نفر از کارشناسان آگاه و خبره در حوزة توانمندسازی زنان در نهادهای مختلف استان استفاده و اطلاعات کیفی جمعآوری شد و پس از تحلیل کیفی دادهها به روش مفهومسازی و توسعة طبقات و استخراج شاخصها (تأثیرات مثبت و منفی)، پرسش‌نامة محقق‌ساختة ماتریس تحلیل متقاطع طراحی شد. از روش مثلثسازی و بهرهگیری از اطلاعات اسنادی و کتابخانهای، مشاهدة مستقیم و مصاحبة عمیق به منظور اطمینان از اعتبار دادههای کیفی استفاده شد. پس از طیِ فاز اول و دوم، پرسش‌نامة طراحی‌شده در اختیار خبرگان مورد نظر قرار گرفت و آنها میزان ارتباط متغیرهای مورد نظر را در ماتریس متقاطع و در ارتباط متقابل با‌هم بررسی کردند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم‌افزار میک‌مک (Micmac) استفاده شده است. نتایج نشان داد که در آینده مهمترین شاخصهای مثبت اثرگذار یا تعیین‌کننده در تحلیل سیستمی پیامدهای استراتژی مرسوم توانمندسازی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش دو نهاد حمایتی گفته‌شده، شامل متغیرهای «ایجاد اشتغال پایدار»، «دسترسی به منابع»، «افزایش تولید» و «کارآفرینی» و در بعد منفی شامل متغیرهای «هدررَوی منابع مالی به دلیل سوء مصرف وامها و نارسایی اعتبارات خرد»، «توجه عمده (و صرفاً) نهادها به پرداخت وام» و «افزایش مصرفگراییهای کاذب» است که در قسمت شمال شرقی ماتریس اثر قرار دارند. بر‌اساس نتایج به‌دست‌آمده، برنامة مرسوم توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار در آینده باید به نحوی مدیریت و ساماندهی شود که حداقل اثرگذاری منفی و حداکثر آثار مثبت را به همراه داشته باشد. به عبارتی دیگر، سیستم توانمندسازی ذکرشده در آینده باید به دنبال تقویت و بیشینه‌کردن آثار و پیامدهای مثبت ذکرشده و کمینه‌نمودن اثر منفی گفته‌شده باشد.
Keywords
