پژوهش‌های بین‌رشته‌ای ادبی (Nov 2023)
نقد اساطیری روایت‌های عاشقانة شهریارنامه برمبنای نظریه‌های یونگ و جرج فریزر
Abstract
یکی از رویکردهای نقد ادبی معاصر نقد اسطوره‌ای است که به بررسی ریشه‌های اساطیری آثار ادبی در حوزة شخصیت‌ها و روایت‌ها می‌پردازد. نظریه‌های اسطورة باروری و کهن الگویی دو رویکرد اسطوره‌ای شاخص در نقد آثار ادبی هستند که بیانگر زیرساخت روانشناسانه و اساطیری پیرنگ آثار ادبی هستند. منظومة پهلوانی شهریارنامه داستان سرگذشت و ماجراجویی‌های شهریار نوة سهراب است که در قرن دهم هجری توسط شاعری «مختاری» نام سروده شده است. این منظومة نسبتاً مفصل دارای خرده روایت‌های بسیاری دربارة شهریار به‌ویژه در حوزة عاشقانه و غنایی است که به‌دلیل روایت کهن و نشانه‌های درون‌متنی دارای پیرنگی اساطیری با کارکرد باروری و تکامل تفردگرایانه است. در این نوشته با روش توصیفی- تحلیلی کنش‌های شهریار در دو خرده روایت عاشقانۀ این منظومه از زاویة نظریه تفرد (خویشتن شناسی) و اسطورۀ باروری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که در یک خرده روایت عاشقانه، شهریار با ترک ایران و ورود به هند وارد حوزة ناخوداگاهی شده و پس از تجربه ساحات مختلف روانی (کهن-الگوها) به تکامل فردی و خودشکوفایی می‌رسد و در خرده روایت دیگر شهریار در هیأت خدای نباتی به مبارزه با اژدهای خشکسالی (مضراب دیو) می‌رود و با شکست او، الهۀ باروری و عشق (دلارام) را آزاد می‌کند.
Keywords
