مقایسه عملکرد لوبیا در سیستم های آبیاری شیاری، تیپ و رین فلت

Abstract

سابقه و هدف: سیستم آبیاری بارانی رین‌فلت یک سیستم نوین آبیاری بوده که کارآیی آن می‌تواند در عملکرد محصولات مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به اینکه سطح قابل توجهی از اراضی استان مرکزی به کشت لوبیا اختصاص داده می‌شود و از طرفی تاثیر ‌آبیاری روی لوبیا به روش قطره‌ای تیپ و بارانی رین‌فلت در این منطقه ناشناخته است، لذا هدف از این پژوهش، تعیین مناسب ترین سیستم آبیاری با هدف افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف آب برای کشت لوبیا می‌باشد. همچنین در این پژوهش، آبیاری شیاری به عنوان تیمار شاهد در نظرگرفته می‌شود.مواد و روش‌ها: به‌ منظور مقایسه بهره‌وری مصرف آب در کشت لوبیا تحت سیستم‌های آبیاری شیاری، بارانی رین‌فلت و قطره‌ای تیپ، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. همچنین وضعیت توزیع کود ازته در عمق خاک، بین دو سیستم آبیاری بارانی رین‌فلت و قطره‌ای تیپ مورد مقایسه قرار گرفت. کود اوره در سه نوبت شامل مرحله ظهور سه برگچه سوم، شروع گلدهی و مرحله پرشدن دانه‌ها استفاده گردید. برای اندازه‌گیری رطوبت خاک از دستگاه TDR استفاده شد. عملکرد بیولوژیک محصول، عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارآیی مصرف آب در تیمارهای آزمایشی تعیین گردید. نهایتا قبل از کشت و بعد از برداشت، از عمق‌های صفر تا 120 سانتی‌متری خاک نمونه‌برداری صورت پذیرفت و به‌وسیله دستگاه کجلدال اتوماتیک میزان ازت خاک تعیین گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثر روش‌های مختلف آبیاری بر تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته در سطح احتمال 5 درصد و بر مقدار آب مصرفی در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. روش آبیاری رین‌فلت موجب افزایش در عملکرد دانه به میزان حداکثر 5/29 درصد و افزایش عملکرد بیولوژیک به میزان حداکثر 8/27 نسبت به روش آبیاری تیپ و شیاری گردید؛ اما این افزایش معنی‌دار نبود. اختلاف بهره‌وری آب در روش‌های رین‌فلت و تیپ اختلاف معنی‌داری نداشتند، اما اختلاف آن‌ها با سیستم شیاری معنی‌دار بود. بیشترین بهره‌وری فیزیکی آب با میانگین 360 گرم ماده خشک به ازای هر متر مکعب آب مصرفی به روش آبیاری تیپ تعلق داشت؛ اما این برتری نسبت به روش آبیاری رین‌فلت تنها 8/2 درصد بود. میزان آبشویی ازت در عمق صفر تا 30 سانتی‌متر و 30 تا 60 سانتی‌متر در روش آبیاری رین‌فلت بیشتر از روش آبیاری تیپ بود؛ اما آبشویی قابل توجهی از این عنصر در اعماق 60 سانتی‌متر و بیشتر خاک مشاهده نشد. با توجه به نسبت هزینه‌های اجرای هر یک از روش‌های آبیاری در مقایسه با محصول تولیدی، مشخص گردید که هزینه اجرای سیستم آبیاری تیپ نسبت به هر کیلوگرم لوبیای تولید شده، در حدود 7/2 برابر سیستم آبیاری رین‌فلت بود. نتیجه‌گیری: بهره‌وری فیزیکی آب در آبیاری رین‌فلت با آبیاری قطره‌ی تیپ اختلاف معنی‌داری ندارد، اما اختلاف آن با آبیاری شیاری معنی‌دار می‌باشد. با این حال، کشت لوبیا با استفاده از روش آبیاری بارانی رین‌فلت به دلیل بهره‌وری اقتصادی مناسب‌تر در مقایسه با سیستم‌های آبیاری قطره‌ای تیپ و آبیاری سطحی شیاری، توصیه می‌گردد.

Keywords

• بهره‌وری اقتصادی
• کارآیی مصرف آب
• روش‌های آبیاری
• توزیع ازت