مطالعه تحلیلی-توصیفی پژوهش‌های حیطه مدیریت مدرسه‌محور؛ با تأکید بر مفهوم و دلالت‌های آن در آموزش ‌و پرورش

Abstract

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، مطالعه روند پژوهش‌های حیطه مدیریت مدرسه محور با تأکید بر مفهوم و دلالت‌های آن در آموزش ‌و پرورش بوده است.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی؛ از نظر رویکرد ترکیبی و به روش توصیفی-تحلیلی انجام‌ شده است. جامعه پژوهش متشکل از 1184 سند علمی بود که در پایگاه WOS نمایه شده است. بر این اساس، بازیابی رکوردهای پژوهش حاضر، بر مبنای کلمه کلیدی «مدیریت مدرسه‌محور» در بازه زمانی سال‌های 2020- 2000 جستجو و فیلتر شد. برای تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها، به‌منظور یافتن پرثمرتین مجلات، کشورها، نویسندگان، روند انتشار مقالات، مؤسسات و الگوی همکاری بین کشورها، پرتکرارترین کلمات و روند تحول کلمات پرتکرار و سپهر معنایی حاکم بر مفهوم مدیریت مدرسه محور از نرم‌افزار VOS viewer و تکنیک‌های مختلف کتاب‌شناختی و شبکه‌های اجتماعی بهره گرفته شد. برای اعتباربخشی داده‌های پژوهش، از دو روش بازبینی توسط همکار و بازبینی توسط سه متخصص علم‌سنجی و مطلع از تکنیک کتاب‌شناختی استفاده شد.بحث و نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد به لحاظ کمیت، مقالات مدیریت مدرسه‌محور در بازه زمانی سال‌های 2010 تا 2020 روند رو به رشد داشته است. مقالات حیطه مدیریت مدرسه‌محور در قالب مقالات کامل علمی-پژوهشی و مروری ارائه ‌شده بود. پراستنادترین مجلات به ترتیب به کشورهای آمریکا، انگلستان و استرالیا و به دانشگاه‌های میشیگان، روچستر، کارولینا و دانشگاه ییل آمریکا اختصاص داشت. هم‌چنین، در خصوص همکاری‌های بین‌المللی، بیشترین همکاری در انتشار مقالات به ترتیب به پژوهشگران کشورهای آمریکا، چین، انگلستان و استرالیا تعلق داشت. در خزانه کلمات کلیدی به‌کار رفته در پژوهش‌های حیطه مورد مطالعه، مفهوم مدیریت مدرسه‌محور عمدتاً در تعامل با مفاهیم «مدیریت مدرسه‌محور، تمرکززدایی، مدیریت، رهبری، خودمختاری مدرسه، مسئولیت، مدیر مدرسه، مشارکت، حاکمیت مدرسه، معلمان» به‌کار رفته است. به‌طور کلی، از مجموع داده‌های استخراج ‌شده می‌توان دریافت، توجه به مفهوم مدیریت مدرسه‌محور، روند افزایشی داشته است. نتایج حاصله، شاید از یک‌سو، حاکی از اهمیت بیش‌ازپیش حیطه موردمطالعه است. از سوی دیگر، بیانگر اهمیت جایگاه آموزش‌ و پرورش در دنیا و نقش تربیتی آن با تأکید بر تربیت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی شهروند مسئول است.

Keywords

• مدیریت مدرسه محور
• آموزش و پرورش
• تحلیل کتاب‌شناختی