بازخوانی مدل اجتهادی تجربی علم دینی

Abstract

اندیشة علم دینی با وجود کوشش­ های صورت­ گرفته در دهه­ های اخیر از سوی موافقان و مخالفان آن هنوز به نقطه روشنی نرسیده است. این مقاله با هدف بازخوانی یکی از مدل­های علم دینی، موسوم به مدل اجتهادی - تجربی که نخستین بار در اوائل دهه 1380 مطرح شد و به­ تدریج در ضمن چندین کتاب و مقاله شرح و بسط یافت، پس از توضیح کوتاهی درباره جایگاه این مدل در میان دیدگاه­‌های علم دینی و معرفی کلّی مبانی و روش­‌شناسی این مدل، به رفع ابهامات و اشکالات آن در خلال ده محور پرداخته است. این محورها عبارت­‌اند از: سقوط در دام تجربه­ گرایی، وابستگی به پارادایم­‌های غربی، ابهام در تفکیک سطوح علم به تجربی و فراتجربی، عدم عینیت، عدم کفایت گزاره‌های متون دینی برای تولید علم، احتمال ابطال تجربی گزاره‌های دینی، ترجیح معرفت ضعیف­‌تر بر معرفت قو‌‌ی­‌تر، ابهام در وجه نام­‌گذاری علم دینی، ابهام در امکان پیشرفت و مشکل عدم خلاقیت.

Keywords

• علم دینی
• علوم انسانی اسلامی
• مدل اجتهادی- تجربی
• علم و ایدئولوژی