مجله علوم تربیتی (Feb 2000)
بررسی تأثیر فشار روانی بر برخی از متغیرهای سیستم ایمنی با توجه به نقش سرسختی روانشناختی
Abstract
هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه میان فشار روانی، سر سختی(چالش، تعهد و کنترل) به عنوان منبع مقاومت در برابر فشار روانی با سیستم ایمنی بدن است. جامعه مورد مطالعه شامل دو گروه از دانشجویان پسر و دختر سال پنجم و ششم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی در سال تحصیلی 78-77 بوده است. تعداد کل جامعه پژوهش شامل 340 نفر است. دانشجویان سال ششم پزشکی در امتحان پیش انترنی شرکت می‌کنند و در حقیقت با موقعیتی فشارزا مواجه می‌شوند، در حالیکه دانشجویان سال پنجم پزشکی در امتحان مزبور شرکت نمی‌جویند. از میان هر دو گروه، افرادی که مایل به همکاری نبوده و یا مبتلا به اختلالات و شرایطی بوده‌اند که سیستم ایمنی آنها را مخدوش می‌ساخت از جامعه پژوهش حذف شدند. در نهایت دو نمونه همسان حاصل شد. گروه آزمایشی (امتحان) شامل 147 نفر و گروه گواه (بدون امتحان) شامل 155 نفر بود. پس از توزیع پرسشنامه سرسختی میان دو گروه، تعداد 10 نفر از افراد واجد سرسختی بالا و 10 نفر از افراد واجد سرسختی پائین از هر دو گروه برگزیده شدند. بدین ترتیب نمونه مورد بررسی شامل 40 نفر بود. گروه آزمایشی (امتحان) و گواه (بدون امتحان) هر کدام شامل 20 نفر بود، که تعداد 10 نفر واجد سرسختی بالا و 10 نفر واجد سرسختی پائین در هر دو گروه وجود داشته است. سپس نمونه‌برداری خونی از افراد گروه آزمایشی به مدت نیم ساعت قبل از امتحان و در افراد گروه گواه، در همان زمان اما در شرایط عادی به عمل آمد. متغیرهای ایمنی مورد مطالعه شامل سلولT کمکی (CD4)، سلول Tمهاری / انهدامی (CD8)، نسبت ایمونوگلوبولین(M (IgM و هورمون کورتیزول بود. این تغیرها، به صورت کمّی مطالعه و ثبت شدند. نتایج حاصل آشکار ساخت که سرسختی با متغیرهای CD4، نسبت و IgM دارای رابطه مثبت و معنی‌دار بود. مؤلفه تعهد با متغیرهای CD4 و نسبت دارای رابطه مثبت و معنی‌دار بود. همچنین مؤلفه کنترل با متغیر CD4 دارای رابطه مثبت و معنی‌دار بود. اما مؤلفه چالش فقط با متغیر IgM، دارای رابطه مثبت و نزدیک به سطح معنی‌داری بود. همچنین میان سیستم ایمنی دو گروه آزمایشی (امتحان) و گواه (بدون امتحان) تفاوت معنی‌داری از لحاظ هورمون کورتیزول وجود داشت. میان سیستم ایمنی افراد واجد سرسختی بالا و پایین در دو متغیر CD4 و IgMتفاوت معنی‌داری وجود داشت. از سوی دیگر، تفاوت معنی‌داری میان افراد واجد سرسختی بالا و پائین در دو گروه آزمایشی و گواه از لحاظ متغیرهای IgM و کورتیزول وجود داشت. با مقایسه این نتایج می‌توان نتیجه گرفت که سرسختی در ارتباط میان فشار روانی حاد ناشی از امتحان، بر دو متغیر IgM و کورتیزول به طور معنی‌داری دارای نقش تعدیل کننده‌ای بود. همچنین، نقش ویژگی تعهد در سرسختی و سیستم ایمنی، از دو مؤلفه دیگر یعنی چالش و کنترل بیشتر است.
Keywords
