Pamukkale University Journal of Engineering Sciences (Dec 2018)
Nefelin siyenitlerin seramik sanayinde kullanılma potansiyeli: Buzlukdağ örneği
Abstract
Feldispat ve kil mineralleri cam ve seramik sanayinde yıllardır ham madde olarak kullanılmaktadır. Bunların dışında feldispatoyid (başlıca nefelin) grubu minerallerin seramik sanayinde kullanımının özellikle pişirme sıcaklığını düşürmesi, düşük viskoziteye sahip oluşu, camsı fazın hızlı gelişimine neden olması, kuvarsa karşı yüksek reaktivite göstermesi ile birçok avantaja sahip olduğu görülmüş ve kullanımı giderek yaygınlaşmıştır. Feldispatoyid mineralleri alkali magmatik kayaların, silikaca doygun olmayan siyenit bileşimindeki kayalarının içerisinde fazla oranda bulunmaktadır. İç Anadolu Bölgesi’nde nefelin içerikli siyenitler diğer felsik kayalara göre daha az yayılım göstermektedir. Buzlukdağı nefelin siyeniti İç Anadolu’da Kırşehir’in kuzeybatısındaki en büyük ve en taze alkali intrüzif kütlelerden birini temsil etmektedir. İntrüzif kütle doku özelliklerine ve tane boyutlarına göre üç alt guruba ayrılmıştır. Bunlar iri, orta ve ince kristalen nefelin siyenittir. Bu kayalar farklı renk tonlarında ve farklı mineral oranlarında benzer mineral bileşimine sahiptirler. Çoğunlukla nefelin (%19.1-54.2), K-Feldispat (ortoklaz) (%41.3-69), oligoklaz (%1.2-17.8), piroksen (%0.3-4.9), biyotit (%0.3-2.5), amfibol (%0.6-1.1) ile az oranda melanit (%0.3-11.7), kankrinit, sfen (%0.4-1.2) ve opak minerallerden (%0.1-2.5) meydana gelmektedirler. Buzlukdağ nefelin siyenitlerinin hem Na2O/K2O oranının %0.38-1.12 (ortalama %0.70) arasında olmasıyla hem de K2O/Na2O’nun %0.89-2.66 arasında (ortalama %1.53) yer alması seramik ve cam sanayisi için kullanıma elverişli olduğunu göstermektedir. Çalışma alanı dünya siyenitleri ile karşılaştırıldığında nefelin içeriklerinin oldukça yüksek ve opak mineral miktarların buna karşılık çok düşük oluşu, nefelin ve ortoklaz gibi felsik minerallerin içerisinde küçük kristaller halindeki magnetit ve ilmenit mineral kapanımlarını az oranda ve bağımsız kristaller halinde içermesi nedeniyle bu kayaların endüstriyel hammadde kullanılma potansiyelini olumlu yönde etkilemektedir.
