اثر توانبخشی شناختی بر عملکردهای اجرایی (حافظه و حل مسئله) کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی

Abstract

مقدمه و اهداف امروزه نقص توجه و بیش­فعالی از متداول‌ترین اختلال­های دوران کودکی است. این اختلال را اخـتلال عصـبی رشدی می­دانند که سه ویژگی اصـلی آن نارسـایی توجه، بیش­فعالی و تکانشگری است که بـر سه تا هفت درصد کودکان اثـر مـی­گـذارد. نقص در کارکردهای اجرایی موفقیت تحصیلی را کاهش و احتمال رفتارهای خطرآفرین را افزایش می­دهد. کودکان و نوجوانان با اختلال نقص توجه/بیش­فعالی به صورت معناداری در ارزیابی­ های عصب روانشناختی کارکردهای اجرایی نسبت به جمعیت عادی نقص دارند. هدف از مطالعه حاضر، اثر توانبخشی­شناختی بر عملکردهای اجرایی (حافظه و حل مسئله) کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش­ فعالی می­باشد. مواد و روش ­ها پژوهش حاضر از نوع شبه ­تجربی با طرح کارآزمایی بالینی پیش­آزمون/پس­آزمون با گروه کنترل است. 30 کودک دارای اختلال نقص توجه و بیش ­فعالی 7-9 سال که در سال 98-1397 به کلینیک مشاوره آمورش­وپرورش ناحیه 1 شیراز مراجعه کردند، با استفاده از آزمون تشخیصی 4-CSI تشخیص­گذاری و با آزمون هوش ریون یکسان­ سازی شدند و به صورت نمونه­ گیری هدفمند انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. کودکان در ده جلسه یک­ساعته هر هفته دو جلسه تحت مداخله برنامه ­های توانبخشی قرار گرفتند. محاسبات آماری با استفاده از نرم­افزار آماری SPSS نسخه 23 انجام گرفت. متغیر حافظه فعال با استفاده از آزمون­های ان­بک و تو­بک و آزمون فراخنای حافظه و ارزیابی متغیر حل مسئله با آزمون کارت­های ویسکانسین انجام شد. یافته­ ها کارکردهای اجرایی (حافظه) در پیش‌آزمون و پس‌آزمون در کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش­فعالی تفاوت معناداری را نشان داد (P نتیجه­ گیری به نظر می‌رسد توانبخشی­ شناختی بر بهبود عملکردهای اجرایی حافظه و حل مسئله کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/بیش­فعالی موثر است و کارکردهای اجرایی (حل مسئله و حافظه) را بهبود می­بخشد و جایگزین داروی روان­محرک برای این کودکان است.

Keywords

• توانبخشی­ شناختی
• عملکرد اجرایی
• حافظه کاری
• حل مسئله
• کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش ­فعالی