Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Feb 2009)
Fen ve Matematik Öğretmen Adaylarının Modellerin Bilim ve Fendeki Rolüne ve Amacına İlişkin Algıları
Abstract
Bilimsel süreçlerin ve bilimsel okuryazarlığın ayrılmaz birer parçasıolan modeller, betimledikleri sistemin basitleştirilmiştemsilleridir ve nesneleri, olayları, fikirleri ya da soyut kavramlarıalgılanır kılan araçlardır. Fen öğretiminin amacı, öğrencilere bilimsel düşünme ve çalışma becerilerini kazandırmaktır. Bu amaca ulaşmak öncelikle öğrencilerin model ve modellemenin tabiatınıanlamalarınıve bunlarıuygulamalarınıgerektirir. Gelecek nesillere fen öğreniminde rehberlik edecek olan bu günün fen öğretmen adaylarının bu konu hakkında yeterli donanıma sahip olmasıönemlidir. Öğretmen adaylarının bu konuda ne derecede yeterli olduklarınıölçmek amacıyla yapılan bu çalışma yurt dışında yapılmışbir çalışmanın uygulamasıniteliğindedir. Araştırma tarama modeli benimsenerek gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanması, çözümlenmesi ve yorumlanmasında nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışma 2005–2006 öğretim yılıikinci yarıyılında yapılmıştır. Çalışmaya Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanlar Eğitimi Bölümü Fizik Eğitimi, Kimya Eğitimi, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalıve İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi ve Matematik Eğitimi Anabilim Dalında öğretim gören toplam 435 öğretmen adayıkatılmıştır. Öğretmen adaylarına çoktan seçmeli ve yazılıaçıklama gerektiren 6 sorudan oluşan bir ölçek uygulanmıştır. Kullanılan ölçüm aracı, Treagust, Chittleborough ve Mamiale 2004 tarafından geliştirilen VOMMS My Views of Models and Modelling in Science isimli bir ölçektir. Anket, bilimsel modellere ilişkin üç karakteristiği yani, “temsiller olarak modeller”, “modellerin çeşitliliği” ve “modellerin dinamik doğası” nıaraştırmaktadır. Ayrıca ölçeğin en son kısmında bazımodel örnekleri verilmişve öğrencilere bunlardan hangilerinin model olarak nitelendirilebileceği sorulmuştur. Sonuçlar öğretmen adaylarının modelleri gerçeğin tam kopyalarıdeğil temsiller olarak gördüklerini ortaya koymuştur. Öğretmen adaylarıbilimsel bir olguyu açıklayan çok sayıda model oluşturulabileceğini düşünmektedirler. öğretmen adaylarımodellerin bilim adamlarının hisleri yerine modeli ve teoriyi destekleyen gerçeklere göre kabul gördüğünü, bir modelin kabulünün hem sonuçlarıaçıklamadaki başarısına hem de aldığıdesteğe bağlıolduğunu düşünmüşlerdir. Araştırma sonuçları, öğretmen adaylarının genel olarak, modellerin fendeki rolünün farkında olduklarınıgöstermiştir.
