e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi (Mar 2022)
Görsel göstergelerin kültür aktarımındaki işlevi: Yedi iklim Türkçe öğretim seti örneği
Abstract
Dil öğretimi için tasarlanmış materyaller içerisinde erişim ve kullanım kolaylığı açısından öğretim setleri ilk sırada yer almaktadır. Dil becerilerinin kazandırılmasında bu setlerdeki sözcüklerin, dil bilgisi yapılarının hangi iletişim bağlamında gerçekleşeceğini bilmek erek dilde başarıyı sağlayabilmek için dikkat edilmesi gereken bir noktadır. Bu doğrultuda, öğretim setlerinde erek kültür ögelerine de yeteri kadar yer verilmesi gerekmektedir. Kültürel şema ve çerçevelerin içselleştirilme sürecinde öğretim setlerindeki sözlü-yazılı metinler kadar görsel metinler de önemli bir yere sahiptir. Öğretim setlerindeki görsellerin amaca uygun nicelik ve nitelikte hazırlanması dil öğretim sürecini kolaylaştırırken, tersi bir durum ise süreci zor hâle getirebilmektedir. Bu durumu örneklendirmek amacıyla çalışmada Yedi İklim Türkçe öğretim setinin tüm seviyelerinde yer alan görsel göstergeler, gösterge bilimi açısından incelenmiştir. Bu incelemeyle görsel göstergelerdeki kültürel içeriklerin hedef kültür bağlamına uygun biçimde anlamlandırılma sorunsalı incelenmeye çalışılmıştır. Göstergelerdeki kültür unsurları, Saussure Gösterge Modeline göre gösteren-gösterilen ögeleri açısından ve Avrupa Ortak Başvuru Metnindeki kültür ulamlarına göre sınıflandırılarak tablolara yansıtılmıştır. Çalışma, nitel araştırma yaklaşımı, temel nitel araştırma desenine göre yürütülmüştür. Doküman incelemesi tekniğiyle toplanan veriler Saussure gösterge modeline göre betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Bulgular değerlendirildiğinde ders kitapları için görsel kültür göstergesi türü en çok A2, en az C2 seviyesinde; gösterge sayısı en çok A2, en az C1 seviyesinde; çalışma kitaplarında ise gösterge türü en çok A1, en az C1 seviyesinde; gösterge sayısı en çok A1, en az C1 seviyesinde görülmüştür. Bu durum, A1 ve A2 seviyelerinde görsel kültür göstergelerine daha çok önem verilirken B2 ve C1 seviyelerinde öğrenicinin yeterli bilgiye sahip olduğu varsayılarak kültürel içeriğin azaltılması durumuyla değerlendirilebilir. Çalışmanın yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarının geliştirilmesi ve bu alanda yapılacak diğer gösterge bilimsel çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords
