مطالعه عملکرد کمی و کیفی و نسبت برابری زمین آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در سری‌های کشت مخلوط با لوبیا (Phaseolus vulgaris L.)

Abstract

این آزمایش با هدف بررسی عملکرد، کیفیت دانه و نسبت برابری زمین در کشت مخلوط آفتابگردان (Helianthus annuus L.) و لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و نه تیمار در دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال زراعی 90-1389 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت‌های مخلوط افزایشی 25، 50، 75 و 100 درصد لوبیا با آفتابگردان و کشت‌های مخلوط جایگزینی 75:25، 50:50 و 25:75 (لوبیا:آفتابگردان) و کشت‌ خالص دو گونه بودند. نتایج نشان داد که با تغییر الگوی کشت از خالص به مخلوط، وزن دانه، وزن مغز، نسبت مغز به دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد و عملکرد روغن و عملکرد پروتئین آفتابگردان به ‌طور معنی‌داری کاهش یافت، ولی درصد پروتئین و قرائت کلروفیل‌متر افزایش نشان داد. بیشترین عملکرد دانه آفتابگردان (353 گرم در مترمربع) از کشت خالص بدون اختلاف معنی‌دار با کشت مخلوط افزایشی 50 درصد لوبیا با آفتابگردان به‌ دست آمد. اثر تیمارها به استثنای تعداد دانه در غلاف و درصد پروتئین بر تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک، شاخص برداشت، عملکرد پروتئین و قرائت کلروفیل‌متر لوبیا معنی‌دار شد. بیشترین عملکرد دانه لوبیا (305 گرم در مترمربع) نیز از تیمار کشت خالص حاصل شد. در کلیه تیمارهای مخلوط، نسبت برابری زمین بیشتر و شاخص رقابت کمتر از یک بود. تیمار کشت مخلوط افزایشی 50 درصد لوبیا با آفتابگردان، کمترین مقدار شاخص رقابت (03/0) و بیشترین مقدار نسبت برابری زمین (66/1) را داشت. بنابراین، به ‌نظر می‌رسد تیمار کشت مخلوط افزایشی 50 درصد لوبیا با آفتابگردان، برای تولید حداکثر محصول در اجتماع گیاهی آفتابگردان و لوبیا مناسب‌تر است.

Keywords

• دانه روغنی
• حبوبات
• شاخص رقابت
• کیفیت دانه