تأثیر تغییر الگوی کشت و بهبود راندمان سیستم های آبیاری بر کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی تحت سناریوهای تغییر اقلیم (مطالعه موردی: دشت کوار)

Abstract

کمبود شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی مهم­ترین محدودیت توسعه پایدار کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک می­ باشد. در مطالعه حاضر به بررسی شناخت تأثیرات توسعه سیستم­ های آبیاری و تغییر الگوی کشت روی نیاز آبیاری در شرایط تغییر اقلیم پرداخته شده است. برای شبیه ­سازی پارامترهای اقلیمی در آینده و میزان تأثیر آن ­ها روی نیاز آبیاری از سناریوهای انتشار RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 گزارش پنجم تغییر اقلیم استفاده گردید. هم­چنین برای بررسی هم­زمان اثر بهبود راندمان آبیاری، تغییر اقلیم و تغییر الگوی کشت روی نیاز ناخالص آبیاری؛ ابتدا تغییرات الگوی کشت و سیستم ­های آبیاری دشت کوار در طی یک دهه مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس سناریوهای مدیریتی مختلفی برای کاهش برداشت از آبخوان تعریف گردید. نتایج پیش­بینی پارامترهای اقلیمی بیانگر آن است که در هر سه سناریوی انتشار، دما افزایش و بارندگی کاهش می­ یابد. بر همین اساس میزان افزایش نیاز ناخالص آبیاری برای گیاهان مختلف تحت سناریو RCP2.6 بین چهار تا هشت درصد؛ تحت سناریو RCP4.5 بین شش تا 13و تحت سناریو RCP8.5 بین هشت تا 18 درصد پیش­بینی ­گردید. هم­چنین بررسی سطوح الگوی کشت دشت کوار در دهه اخیر نشان داد که افزایش راندمان آبیاری در منطقه موجب افزایش 10 درصدی سطح زیرکشت شده و عدم کاهش برداشت آب از آبخوان را به دنبال داشته است. نتایج اعمال سناریوهای آبیاری مختلف نشان داد با طراحی و تنظیم الگوی کشت و بهبود راندمان ­­های آبیاری سطحی و تحت فشار می­ توان در شرایط خشک و نرمال بین 21 تا 40 درصد، برداشت از منابع آب زیر زمینی دشت را کاهش داد.

Keywords

• نیاز آبیاری
• پیش‌بینی
• دما
• بارندگی
• سناریوهای آبیاری