Nazwy czynności i nazwy rezultatów czynności w derywacji semantycznej

Abstract

Names of Actions and Names of Results in Semantic Derivation Przedmiotem artykułu jest semantyczna kategoria nazw rezultatów wchodzących w relację polisemii z nazwami owych czynności (np. odlew, publikacja, podpis), w słownikach zatem notowanych zwykle w relacji polisemii systematycznej. Autorka rozpatruje ją jako produkt derywacji semantycznej opartej na mechanizmie metonimii, uwzględniając współczesne badania i narzędzia semantyczne o aspekcie poznawczym. Model derywacji semantycznej ‘czynność’ – ‘rezultat czynności’ okazuje się mieć liczne współczesne realizacje w systemie językowym polszczyzny i znaczną produktywność. Przesunięcie metonimiczne zachodzi w przewidywalnych klasach semantycznych czasowników (głównie tzw. działaniach, jako prowadzących do powstania nowego stanu w sytuacji telicznej), uzasadnione jest przy tym przesunięciem uwagi mówiącego na to, co stanowi najważniejszą treść jego wypowiedzi: spodziewany wynik działań agensa lub procesu X. Zarazem sprzyjający kontekst zdaniowy i leksykalny wydają się prawdopodobnie środkiem tej derywacji semantycznej, kluczowym dla utrwalenia wyrazu w nowych połączeniach

Keywords

• nazwy rezultatów
• nazwy czynności
• derywacja semantyczna
• nominalizacja
• przesunięcia semantyczne
• polisemia regularna