Horyzonty Wychowania (Nov 2021)
Godność dziecka w jezuickiej myśli pedeutologicznej okresu staropolskiego
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest ukazanie, jaką wizję, koncepcję dziecka, jego godności propagowano w jezuickiej myśli pedeutologicznej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Aby odpowiedzieć na to pytanie, poddano analizie dzieła czołowych pedagogów jezuickich, które były używane w procesie przygotowania zawodowego nauczycieli we wspomnianych seminariach nauczycielskich. PROCES WYWODU: Jezuicki system szkolnictwa zorganizowany został na podstawie zasad zapisanych w Ratio studiorum – ustawie tworzonej i udoskonalanej przez kilka dziesięcioleci. Regulowała ona prawa i obowiązki wszystkich podmiotów procesu kształcenia i wychowania. Aby zrealizować założenia i cele jezuickiej edukacji, potrzebni byli dobrze przygotowani nauczyciele. Zakon wychodząc naprzeciw tym potrzebom, podczas II Kongregacji Generalnej w 1565 roku powołał do życia instytucję służącą kształceniu nauczycieli – rodzaj seminarium nauczycielskiego – pod nazwą „Seminarium nostrorum”. W seminariach pracowali wybitni pedagodzy jezuiccy – autorzy podręczników, które były przedmiotem analizy pod kątem propagowanej w nich wizji dziecka, jego godności i miejsca w procesie edukacyjnym. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza treści zawartych w dziełach pedagogicznych używanych w procesie przygotowania zawodowego nauczycieli pozwala na odczytanie pozycji dziecka w procesie kształcenia i wychowania w sposób bezpośredni poprzez uznanie jego królewskiej godności wyrażonej w szacunku do dzieciństwa, jego praw, trosk, możliwości rozwojowych, a także w sposób pośredni – wyrażony w opisie roli zawodowej nauczyciela, jego misji wobec najmłodszych uczniów, w konkretnych wskazaniach metodycznych dla przyszłych nauczycieli. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Myśl pedeutologiczna zrekonstruowana na podstawie lektury najważniejszych dzieł staropolskich jezuickich pedagogów kształcących nauczycieli dla szkół jezuickich odzwierciedla ówczesne myślenie o głównych aktorach procesu edukacyjnego: uczniach i nauczycielach. Pozwala na odczytanie roli każdego z nich, a także ich wzajemnej relacji w procesie kształcenia i wychowania. Centralną pozycję zajmuje w nim uczeń, posiada on „królewską godność”, nauczyciel zaś pełni funkcję służebną, wymagającą z jednej strony pokory (zasada dostosowania, indywidualizacji), a z drugiej – wszechstronnego i gruntownego przygotowania zawodowego, które zakłada posiadanie kompetencji merytorycznych, dydaktycznych, metodologicznych i osobowościowych.
Keywords
