ارزیابی حکمروایی آب کشاورزی در سازمان‌های دولتی مربوطه

Abstract

حفظ امنیت غذایی در کنار امنیت آب به‌عنوان دو حوزه تمدن ساز نیازمند ارزیابی و اصلاح مستمر حکمروایی آب کشاورزی است. هدف این مقاله ارزیابی حکمروایی در دستگاه‌های دولتی در دو حوزه تأمین آب و تولید کشاورزی بوده که از نوع آمیخته و تحت رویکرد مشارکتی اجرا شده است. بعد از مرور ادبیات، با اجرای مصاحبه‌های ساخت‌یافته و کارگاه‌های علمی با نمونه کارشناسان و خبرگان انتخاب‌شده به تبیین ویژگی‌های حکمروایی پرداخته، نُه شاخص متناظر با آن در زنجیره تأمین آب و زنجیره تولید کشاورزی استخراج‌شده و در قالب پرسشنامه با طیف لیکرت پنج‌تایی موردسنجش قرارگرفتند. روایی پرسشنامه در هر دو بخش توسط کارشناسان و پایایی آن‌ها در سطح آلفای کرونباخ 933/0 موردتأیید قرار گرفت. نتایج توصیفی مطالعه حاکی است اندازه شاخص‌های حکمروایی در بخش تأمین آب حداقل 72/1، میانگین 9/1 و حداکثر 11/2 برآورد شده و اندازه شاخص‌های حکمروایی در بخش تولید کشاورزی حداقل 09/2، میانگین 3/2 و حداکثر 49/2 برآورد شد. نتایج استنباطی و تحلیلی براساس آزمون یک‌طرفه t در سطح 05/0 حکایت از غیرقابل‌قبول‌بودن وضعیت شاخص‌های حکمروایی در دو حوزه آب و کشاورزی دارد. بنا به ضعف شدیدتر شاخص «اجماع‌گرایی» نسبت به دیگر شاخص‌ها (وزارت جهاد کشاورزی، 3/2 و وزارت نیرو، 9/1) پیشنهاد می‌شود ظرفیت شورای‌عالی آب کشور به گونه‌ای اصلاح و یا ارتقا یابد که منجر به مشارکت مؤثر سازمان‌های دولتی و مردمی در طراحی نقشه راه ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی شود.

Keywords

• امنیت آب
• امنیت غذا
• بهره‌وری آب کشاورزی
• حکمروایی آب کشاورزی