پژوهش در دین و سلامت (Mar 2024)
ارائۀ الگوی پیشنهادی برای اختلالات روان‌شناختی مبتنی بر مفاهیم قرآنی
Abstract
سابقه و هدف: مشخص‌کردن حدود و ثغور اختلالات روانی همیشه یکی از چالش‌برانگیز‌ترین مباحث علم روان‌شناسی بوده است. مکاتب مختلف روان‌شناسی و انجمن‌های تخصصی در حوزۀ آن به تبیین و طبقه‌بندی اختلالات پرداخته‌اند. با وجود چالش‌هایی که در مسیر تعریف و طبقه‌بندی اختلالات وجود دارد، پرداختن به آن از طریق استناد به منبعی وحیانی و متقن یعنی قرآن کریم ضروری به نظر می‌رسد. هدف از این پژوهش ارائۀ الگویی پیشنهادی برای اختلالات روان‌شناختی از منظر قرآن کریم بوده است. روش کار: روش این مطالعه از نوع کیفی است. در مطالعۀ حاضر متن هدف، که برای به‌دست‌آوردن موضوعی خاص یعنی تعریف اختلالات روانی و الگوی آن تحلیل و بررسی شده، قرآن کریم است. در پژوهش پیش رو از سه روش اصلی تدبر قرآن به قرآن، تدبر سوره‌ای و تحلیل کلمه‌ای استفاده شده است. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که اختلالات روانی از منظر قرآن فرایندهای معیوبی است که در نتیجۀ تأثیر القائات منفی بیرونی بر اجزای ساختار وجودی انسان نظیر ادراک و باور، توجه، ایمان، دارایی‌ها و توانمندی‌ها و بروزات ایجاد می‌شود و در هر کدام از این پنج حوزه مختصات به‌خصوصی دارد. نتیجه‌گیری: تعریف اختلال از منظر قرآن و طبقه‌بندی آن نسبت به تعریف‌ها و طبقه‌بندی‌های موجود ارجحیت‌هایی دارد؛ برای مثال استفاده از روشی اصولی و علمی برای استخراج الگو، تبیین مفهومی زیربنایی با اولویت بالای پژوهشی، جامع‌بودن تعریف و طبقه‌بندی نسبت به تعاریفی که صرفاً بر احساس مشکل از سوی خود فرد تأکید می‌کند، ساختاری و آسیب‌‌شناسانه بودن تعریف در برابر نشانه‌محوری در برخی از نظریه‌ها و اتکا به فلسفۀ وحیانی که اتقان بیشتری نسبت به دیگر فلسفه‌های زیربنایی دارد.
Keywords
