مدیریت آب و آبیاری (Jan 2020)
مدیریت ریسک روگذری سد حاجیلر‌چای با شبیه‌سازی مونت‌کارلو و پویایی سیستم‌ها
Abstract
سدها در مهار سیلاب و کاهش خسارت آن نقش موثری دارند و از طرف دیگر در خلال سیلاب، بروز پدیده روگذری و عبور آب از روی سد همواره آن را تهدید می‌نماید. بنابراین به منظور حفظ ایمنی سد در برابر سیلاب و همچنین حفظ کارایی سد، بایستی بین تراز آب مخزن سد و ریسک روگذری آن تعادل ایجاد نمود. با استفاده از پویایی سیستم‌ها می‌توان مجموعه‌ای از عوامل پیچیده، مرتبط و موثر در پدیده روگذری را در کنار یکدیگر قرار داده و تأثیر سناریوهای مختلف را بر روی ریسک روگذری بررسی نمود. در این تحقیق با استفاده از توسعه مدل پویایی سیستم‌ها، تأثیر پارامترهای مختلف بر روی ریسک روگذری سد حاجیلر‌چای با شبیه‌سازی مونت‌کارلو بررسی شده است. سپس با استفاده از یک استاندارد معتبر، تلفات ناشی از شکست سد مذکور به میزان ۴۴۱ و ۱۱۸ نفر به ترتیب برای حالت‌های بدون هشدار و با هشدار کافی تخمین زده شده و میزان ریسک روگذری قابل قبول 〖۲/۲۷×۱۰〗^(-۶) محاسبه شده است. بر مبنای این ریسک، تراز قابل اطمینان برای آب سد حدود۷۰/۱۰۴۰ متر تعیین گردیده و سطح اراضی قابل توسعه در پایین دست سد حدود ۱۶۶۰ هکتار برآورد شده است. همچنین نتایج نشان می‌دهد با افزایش عمر سد، مخصوصاً بعد از ۲۰ سال، با انباشت رسوب و نشست سد، میزان ریسک روگذری افزایش یافته و با عنایت به افزایش چشمگیر ریسک روگذری ناشی از تغییر نوع سر‌ریز سد به منظور صرفه جویی در هزینه احداث آن، لزوم اقدام برای کاهش ریسک از جمله کنترل تراز آب مخزن سد ضروری می‌باشد.
Keywords
