Trabzon İlahiyat Dergisi (Dec 2022)
Emevîler Dönemi’nde Siyasi Yaşam ve Edebiyata Etkisi Siyasi Şiir
Abstract
Emevî Devleti siyasî yaşam şartlarının ve yaşam şekillerinin değişikliğe uğradığı, Arap’ın Arap olanla mücadelesi sonucu kurulan Sahâbe ve Tâbiîn’in daha hayatta olduğu kısa ömürlü hanedan devleti dönemidir. İslâm tarihinin en önemli aşamasını oluşturan bu dönemin en belirgin ve ayırıcı özelliği yaşanan siyasî, fikrî ve askerî olaylarıdır. Câhiliye Dönemi’nde olduğu gibi bu dönemde de kabilelerle ve soyla övünme “asabiyet” zirveye ulaşmıştır. Kabilelerle övünmenin öncü kuvveti kabilesinin lideri konumunda olan kabile şairidir. Bu dönemde şiir hizip mücadelelerine hizmet ederek şairler arasındaki şiir atışmaları “nekâiz” grup taassubunun zirvesine ulaşmıştır. Bu dönem şairleri ya kendi kabilesinin ya desteklediği siyasî grubunun ya da mensubu olduğu mezhebinin resmi sözcüsü, yandaş medyası konumundadır. Ümeyyeoğulları şiirden hoşlanırlar, şiirin önemini ve şairin toplum nezdindeki konumunun farkında idiler. Bundan dolayı şairlere önemli miktarda hediyeler vererek hanedanlıklarını destekleyen taraftarlar toplamışlardır. Çünkü ortaya çıkan her yeni muhalif grubu destekleyen kendi şairleri, sözcüleri vardır. Yönetimi destekleyen şairler adeta yandaş medya muhalif grupları destekleyen şairler de muhalif medya gibiydiler. Siyasî şiir tarih boyunca Arap edebiyatında birçok farklı aşamalardan geçmiş ve her dönemde geçmiş dönemlerden farklı ve ayırıcı özellikleri olmuştur. Şiir, Emevî Dönemi’nde ise daha net bir siyasî yapı kazanıp zirveye yerleşmiştir. Bu çalışmada “Emevî Dönemi siyasî yaşamı, hanedan taraftarı ve Alevî şairlerin şiirlerinin edebiyata siyasî etkisi ile sadece halifelere yaptıkları övgüleri” ele alınacaktır. Emevî hanedanının profesyonel meddahları olan Cerîr, el-Ahtal ve muhalif grupların şairlerinin inşâd ettiği şiirlerden örneklere yer verilmeyecektir.
Keywords
