Zeszyty Prawnicze (Oct 2023)
PUBLIUS PACTUMEIUS CLEMENS I PUBLICZNA DZIAŁALNOŚĆ JURYSTÓW RZYMSKICH
Abstract
Publiusz Pactumeius Clemens został wymieniony jako autor i prawnik jedynie przez klasycznego jurystę Sextusa Pomponiusza w D. 40,7,21,1. Inne jego dzieła nie są znane. Dopiero odnalezienie kamiennej tablicy w afrykańskim mieście Cirta z obszerną inskrypcją CIL VIII 7059 pozwoliło poznać liczne publiczne funkcje, jakie sprawował Pactumeius Clemens w administracji państwowej za panowania cesarzy Hadriana i Antoninusa Piusa, z zaznaczeniem pod koniec, że był on także aktywny jako iuris consultus Dało to asumpt do głębszych rozważań, jakie było zaangażowanie jurystów w okresie pryncypatu w działalność publiczną i funkcje w administracji państwowej. W tym kontekście można też spojrzeć na zagadnienia aktywności rzymskiej jurysprudencji jako „duchowego sportu arystokracji”, „genialną intuicję” jurystów, dostępność prawników dla wszystkich potrzebujących pomocy prawnej oraz kwestię odpłatności za usługi prawnicze, w szczególności na tle aktywności jurystów w administracji państwowej. W tej sytuacji ujawnia się praktyczne znaczenie jurystów niższych kategorii, widocznych w tekstach epigraficznych. W całości wydaje się celowe podjęcie studiów nad wyodrębnieniem w całej jurysprudencji grupy jurystów, zaangażowanych w działalność publiczną, w odróżnieniu od tych, którzy zajmowali się wyłącznie pracą opiniodawczą, naukową i dydaktyczną.
