پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی (Sep 2022)
پیکرهنگاری درباری: روایتی تصویری از عصر قاجار نقدی بر کتاب پرترههای سلطنتی قاجار
Abstract
کتاب موردبحث، با عنوان پرترههای سلطنتی قاجار، در قالب کتابچهای راهنما بهقلم جولین رابی، پژوهشگر حوزۀ هنرهای اسلامی و مدیر اسبق گالری «فریر و سکلر» واشنگتن در ادامۀ نمایشگاه «نقاشیهای سلطنتی قاجار» در سال 1999 در لندن بهرشتۀ تحریر درآمده است. هدف مؤلف از نگارش این کتاب، علاوهبر معرفی 43 اثر بهنمایشدرآمده در نمایشگاه، تحلیل بصری این آثار در چهارچوبی تاریخی ـ اجتماعی بوده است. بازۀ زمانی موردنظر رابی، نه سراسر عصر قاجار، بلکه سدهای از آن، مشتملبر ابتدای دوران سلطنت فتحعلیشاه تا پایان حکومت ناصرالدینشاه (1212-1313 ق) است، چراکه از منظر مؤلف، این دو پادشاه جایگاهی ویژه در روند تحولات هنرهای بصری و بهعبارت بهتر، تصویر در عصر قاجار داشتهاند. ما نیز در این پژوهش برآنیم تا با مرور شیوۀ ارائه و بررسی آثار تصویری مذکور در این کتاب، الگوی ذهنی مورداستفادۀ رابی را در دستهبندی و معرفی اقلام هنری شناسایی کنیم و برمبنای آن، رویکرد او را به هنرهای بصری عصر قاجار، که آثار آنها اغلب در چهارچوب اصلیترین جریان هنری آن دوران یعنی پیکرهنگاری درباری خلق شدهاند، تحلیل کنیم.
Keywords