أثیر شدت برداشت در شیوه جنگل‌شناسی تک گزینی بر مشخصات ساختار توده‌ ممرز آمیخته

Abstract

سابقه و هدف: نشانه‌گذاری و برداشت درختان با شدت‌های مختلف در شیوه جنگل‌شناسی تک­گزینی تابعی از مشخصات توده، رویشگاه و نظر کارشناس است. شدت برداشت متفاوت بر توده باقی‌مانده و وضعیت تجدید حیات که آینده جنگل را معرفی می­کند تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای دارد. تأثیر شدت برداشت بر مشخصه‌های مختلف جنگل و توده جنگلی از جمله بر ساختار جنگل‌های هیرکانی ارزیابی نشده است. پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه مشخصه­های ساختار توده ممرز آمیخته در یک توده شاهد (بهره­برداری نشده) و توده برداشت‌شده با شدت‌های متفاوت می­پردازد.مواد و روش‌ها: برای انجام این پژوهش از شبکه نمونه‌برداری منظم تصادفی به ابعاد 300 در 400 متر استفاده گردید. تعداد 70 قطعه‌نمونه نیم هکتاری در 24 پارسل از دو توده برداشت‌شده و شاهد، اندازه‌گیری گردید و اطلاعات درختان و خشک‌دارها در قطعات نمونه برداشت شد. با توجه به اطلاعات صورت‌مجلس برداشت، توده­ها به چهار گروه برداشت با شدت کم، متوسط، زیاد و بدون برداشت (شاهد) تقسیم گشت. برای تعیین ساختار توده از مثلث ساختار انجمن جنگلبانی فرانسه استفاده شد و با توجه به نمودار نیمه لگاریتمی، تعداد کل درختان در طبقه‌های قطری 5 سانتی‌متری بین 40 تا 90 سانتی‌متر قرار گرفتند.یافته‌ها: تراکم گونه ممرز به‌عنوان گونه اصلی در توده برداشت­شده بیش‌تر از توده شاهد بود اما قطر برابرسینه کم‌تری داشتند. نتایج نشان داد شدت برداشت تأثیری بر مشخصه‌های ارتفاع لوری، حجم درختان و حجم خشک‌دار نداشت درحالی‌که تأثیر آن بر قطر برابرسینه و مشخصه‌های تاج‌پوشش به‌ویژه ارتفاع تنه و تاج، سطح و حجم تاج درختان معنی‌دار بود. کم‌ترین شدت برداشت بیش‌ترین تأثیر افزایشی را بر سطح تاج (47 درصد) و حجم تاج (142 درصد) درختان ایجاد نمود و افزایش شدت برداشت در کوتاه‌مدت منجر به بهبود مشخصه حجم تجاری تنه شد. ساختار توده‌های برداشت‌شده تفاوت معنی‌داری با توده شاهد نداشت هرچند بیش‌ترین شدت برداشت باعث جوان‌تر شدن توده‌ها و ایجاد ساختار کم‌قطر و میان‌قطر شد. شدت برداشت متوسط بیش‌ترین شباهت از لحاظ قرارگیری قطعات نمونه در هفت کلاسه ساختار را با توده شاهد داشت. اغلب توده‌ها ساختاری نامنظم، قطور و میان قطر داشتند که گویای وضعیت ساختاری برای توده‌های نامنظم ناهمسال برای تمامی توده‌های ممرز آمیخته بررسی شده است.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که شیوه تک‌گزینی با شدت کم‌تر از 5/13 درصد در توده ممرز آمیخته جنگل شصت‌کلاته باعث بهبود مشخصات ساختار توده گردیده که این موضوع بیان‌کننده اهمیت و تأثیر مدیریت صحیح و اجرای مناسب شیوه تک­گزینی در حفظ و بهبود ساختار توده جنگلی ممرز آمیخته می­باشد. با توجه به نزدیکی ساختار توده در شدت برداشت متوسط (بین 5/3 تا 5/9 درصد) با توده شاهد این شدت به‌عنوان شدت بهینه در تنظیم ساختار توده ممرز آمیخته میان‌بند جنگل‌های شرق هیرکانی معرفی می‌گردد.

Keywords

• ارتفاع تنه"
• " شیوه گزینشی"
• "ساختار توده"
• "شدت بهره‌برداری"
• " ممرز