روش شناسی علوم انسانی (Mar 2015)
روش تجربی از دیدگاه فیلسوفان مسلمان
Abstract
منطق ارسطویی حس را، به عنوان نقطۀ شروع هر علم، تنها در همان زمان مشاهده یقینآور می‌داند. علم حسی در دیگر زمانها و درباره موارد مشابه سکوت اختیار میکند. جزم و یقین نیز در محدودۀ قیاس و روش قیاسی منحصر میشود و دیگر روشها برای کسب اعتبار در نهایت باید به روش قیاسی بازگردانده شوند. علم حسی نیز برای توسعۀ دامنۀ یقین خود، در مسیر کسب اعتبار، روی به سوی قیاس دارد و در این مسیر باید از پل استقرا، قاعده‌الاتفاقی و ... عبور کند تا به جایگاه رفیع تجربه دست یابد و از دولت سر قانون علّیت و فروع آن، به عنوان روشی کارآمد و معتبر در علوم طبیعی به کار گرفته شود. از دیدگاه فلسفۀ اسلامی، تنها در این صورت است که علوم طبیعی می‌توانند به عنوان علومی متقن و قابل تکیه بر خود ببالند و تاج علوم حقیقی را بر سر نهند. این مقاله تلاش میکند تا مسیر رسیدن حس به غایت روششناسی ارسطویی، یعنی یقین، را ترسیم کند.
