اعتراض مدنی، حدود و قلمرو آن از منظر قوانین جمهوری اسلامی ایران

Abstract

بحث از آزادی، یکی از مسائل مهم در مجموعۀ مسائل مربوط به حوزۀ حقوق بشر، حقوق شهروندی و نظام­‌های مردم­‌سالار است. حق آزادی تجمعات، راهپیمایی‌‌ها و تظاهرات مسالمت­‌آمیز یکی از اساسی­‌ترین مسائل حقوق فردی به­‌شمار می‌­رود که به‌­روش جمعی انجام می­‌شود و از مهم‌­ترین نمودهای جوامع مردم­‌سالار است. این مهم ریشه­‌ا­ی بنیادین در قواعد بین‌المللی دارد. حق آزادی تجمعات مسالمت­‌آمیز درواقع، حقی است برای مردم که به­‌وسیلۀ آن دیدگاه و نگرش خود را نسبت‌به مسائل مختلف به گوش مسؤولین و دیگر افراد جامعه برسانند. هدف این مقاله، بررسی حدود و قلمرو اعتراض مدنی ازمنظر قوانین جمهوری اسلامی ایران است. پژوهش حاضر به‌­شیوۀ توصیفی- تحلیلی به نگارش درآمده است. براساس نتایج این پژوهش، مطابق با اصل 27 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اعتراضات مسالمت‌­آمیز با رعایت دو شرط: 1- به­‌همراه­‌نداشتن سلاح و 2- مخل­‌نبودن مبانی اسلام، آزاد اعلام شده و این حق به رسمیت شناخته شده است. حاکمیت موظف است با رعایت این دو شرط امنیت این اعتراضات را تأمین نماید. همچنین، وضع هرگونه قانون و آیین‌­نامه­‌ای که شروط دیگری بر این دو شرط مصرح در قانون اساسی اضافه نماید، خلاف صریح قانون اساسی است و شورای نگهبان به­‌عنوان نهاد نگهبان و مفسّر قانون اساسی در مواردی به ابطال اقدام می‌­کند.

Keywords

• اعتراض مدنی
• قلمرو اعتراض
• تجمعات
• قوانین جمهوری اسلامی ایران