تاریخ اسلام و ایران (Jun 2020)
بررسی دو خوانش از مردم‌سالاری در جریان‌های اندیشۀ دینی معاصر ایران
Abstract
در این مقاله تأثیر رویکرد تفسیری محمد مجتهد شبستری به عنوان یکی از نوگرایان دینی و آیت‌الله مصباح یزدی به عنوان یکی از نمایندگان جریان اسلام سیاسی فقاهتی بر نوع نگاه آنها به الگوی نظم سیاسی دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است. محمد مجتهد شبستری از روش های جدید برای تفسیر متون دینی استفاده کرده و با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه ای تفسیر کرده است که قابلیت پذیرش یک نظام دموکراتیک را دارد؛ تا به زعم خودش ایمان مؤمنان متناسب با شرایط روز حفظ شود. حاصل نگرش این اندیشمند دینی پذیرش دموکراسی ارزشی است. همزمان با وی، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی نمایندۀ برجسته جریان فکری اسلام سیاسیِ فقاهتی، با تأکید بر روش فقهی، به حفظ جایگاه دین در حوزه سیاسی و اجتماعی به منظور تأمین سعادت دنیوی و اخروی مسلمانان میاندیشد؛ به همین دلیل وی پرداختن به مفهوم مردم‌سالاری و تبیین آن براساس اصول اسلامی مورد فهم گفتمان فقه‌محور را ضروری می‌داند و ضمن ردّ مردم‌سالاری لیبرال، از امتناع دین و این نوع از مردم‌سالاری سخن میگوید. البته وی مردم‌سالاری روشی را میپذیرد. در این نوشتار، از متدولوژی «کوئنتین اسکینر» در تحلیل فهم این دو اندیشمند از الگوی مردم‌سالاری بهره گرفته شده است.
Keywords
