منظر (Mar 2021)
طبیعت‌گرایی در هنر ساسانی
Abstract
ساسانیان پارسنژاد خالق فرهنگ و هنری باشکوه بودند که میراث اشکانی و هخامنشی را با تمام جلوههای طبیعتگرایانه در خود داشت. تعداد بیشماری از آثار معماری، نقش برجسته، نقاشی، پارچهبافی، ظروف، اشیای فلزی و شیشهای، جنگافزار و سکه‌های ارزشمند بهجهت نقش و نگارهای نمادین و خطنگارههای پهلوی از آنان برجا مانده است. هنر ساسانی هنر «نوین ایرانی» است که سنت‌های پیشین را در خود دارد و با منظره‌سازی‌های باشکوه و بینظیر در قالب نیایشگاه، کاخ و شکارگاه، پردیس ایرانی یا همان بهشت زمینی را در تاریخ معماری جهان ثبت کرده است. در زمینههای تزئین معماری، نقش برجسته، نقوش پارچه و ظروف و اشیا نیز ساسانیان از عناصر طبیعت در قالب نمادین بهره بردهاند. هنر ساسانی با تکیه بر باورهای طبیعتگرا و اعتقاد به ایزدان مهر و آناهیتا و کیش زرتشت در گستره‌های وسیعی از فارس تا تیسفون، کرمانشاه، سیستان و آذربایجان شکل‌گرفته و در شاخههای مختلف هنری آثار ارزشمندی از آن برجای مانده است. اکثر آثار معماری این دوران شامل نیایشگاه، کاخ، شکارگاه و ۳۴ سنگنگاره در جوار عناصر طبیعی مانند کوه، آب و درخت در دل طبیعت بنا شده‌اند. ساسانیان را میتوان بزرگترین منظرهسازان تاریخ ایران دانست، چنانکه آثار معماری نیایشگاهی، کاخ و شکارگاه، و همچنین سنگنگارههای آنان بر سینۀ کوه و صخرهها گواه این ادعاست.
Keywords
