Majallah-i Huqūqī-i Biyn/al-milalī-i (Sep 2020)
موانع آمره بودن قاعده منع توسل به زور
Abstract
نظریه قاعده آمره، نخستین بار در چارچوب کنوانسیون 1969 وین در زمینه حقوق معاهدات وارد حقوق بین‌الملل موضوعه شد. بر اساس ماده 53 این کنوانسیون، سه شاخص عام‌بودن قاعده، تخطی‌ناپذیری و شناسایی و پذیرش تخطی‌ناپذیری آن از سوی جامعه بین‌الملل دولت‌ها در کل خود، شاخص‌های شناسایی قاعده آمره هستند. از سوی دیگر، باور به آمره‌بودن قاعده منع توسل به زور گسترده است اما سنجش قاعده منع توسل به زور با شاخص‌های فوق، نشان می‌دهد این قاعده را نمی‌توان آمره قلمداد نمود چرا که آمره‌بودن (یا تخطی‌ناپذیری) آن به اندازه کافی مورد شناسایی و پذیرش دولت‌ها در کل خود قرار نگرفته و همچنین این قاعده بهموجب دفاع مشروع و اقدام نظامی بر مبنای مجوز شورای امنیت بهترتیب قابل اعتذار و تخطی است. اما در مقابل، قاعده منع تجاوز ،بهواقع تخطی‌ناپذیر و بدون استثناست و آمره‌بودن آن بهصورت ضمنی مورد شناسایی و پذیرش دولت‌ها در کل خود قرار گرفته است. بنابراین به نظر می‌رسد قاعده آمره حقوق بین الملل توسل به زور، قاعده منع تجاوز باشد.
Keywords
