نگاشت نقشه علمی تحقیقات هوش مصنوعی ایران مبتنی بر پایگاه استنادی اسکوپوس (سال‌های 2022-1978)

Abstract

هدف: هدف این مطالعه ترسیم نقشه تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی نمایه‌شده در پایگاه اسکوپوس، در حوزه "هوش مصنوعی" است.روش‌شناسی: پژوهش حاضر مطالعه‌ای کاربردی بوده که در آن از تکنیک‌‌های تحلیل هم‌واژگانی و تحلیل شبکه استفاده شده است. جامعه پژوهش، مستندات حوزه هوش مصنوعی پژوهشگران ایرانی منتشرشده در پایگاه استنادی اسکوپوس از سال‌های 1978 تا ژانویه 2022 است. از نرم‌افزارهای Excel، VOSviewer و Gephi جهت تحلیل داده‌ها و استخراج نقشه‌ها استفاده شده است.یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد ایران در حوزه هوش مصنوعی در رتبه 31ام و در خاورمیانه در جایگاه سوم قرار دارد. نویسندگان آمریکایی بالاترین همکاری را با نویسندگان ایرانی داشته‌اند. شاخه علوم کامپیوتر بالاترین و دندانپزشکی کمترین مستندات مرتبط با هوش مصنوعی را دارا هستند. دانشگاه تهران بیشترین تعداد مستندات را منتشر کرده است. مقالات مجله‌ای بیشترین نوع مستندات منتشرشده بوده و بالاترین تعداد ارجاعات 825 مورد است. نسبت مقالات مجله‌ای ایران در مقایسه با مقالات کنفرانسی بسیار بیشتر از نسبت جهانی است. استانداردهای ارائه اطلاعات وابستگی سازمانی در مستندات تولیدشده توسط پژوهشگران ایرانی به‌درستی رعایت نمی‌شود که حاصل آن عدم دقت در نتایج جستجوهای مربوط به این مستندات است.نتیجه‌گیری: این بررسی می‌تواند نقشه‌راهی برای پژوهش‌های آتی و سرمایه‌گذاری بخش‌های اجرایی در حوزه هوش مصنوعی باشد. نتایج نشان می‌دهد روند تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی به‌طور کلی صعودی بوده است، بااین‌حال این سرعتِ رشد در مقایسه با سایر کشورها کمتر است. محققان ایرانی در انتخاب موضوعات پژوهشی با مسیر کلی این حوزه در اکثر سال‌ها همراه و همگام بوده‌اند و در برخی سال‌ها با یک گام تأخیر پیش ‌رفته‌اند.

Keywords

• هوش مصنوعی
• علم‌سنجی
• نقشه علمی
• نویسندگان ایرانی
• خوشه‌بندی
• اسکوپوس