Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi (Jun 2018)
Turar Kocomberdivey’in “Kölçüktögü Ay” Adlı Eserindeki Taklidî Kelime Dünyası Üzerine
Abstract
Bir dilin söz varlığı içerisinde önemli bir yer tutan taklidî kelimeler, tabiatta var olan seslerin taklit edilmesiyle oluşturulmaktadır. Tabiatta bulunan canlı veya cansız varlıklara ait seslerin taklidi, tasvir esasına dayanmaktadır. Taklidî kelimeler, dilin zenginliğini yansıtması açısından önem taşır. Bu kelimeler, diğer Türk dillerinde olduğu gibi Kırgız Türkçesinde de yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Gerek edebi gerekse konuşma dilinde sıklıkla kullanılan taklidî kelimeler anlatıma akıcılık, açıklık ve güzellik kazandırmaktadır. Kırgız dilinde taklidî kelimeler oluşum şekilleri bakımından üç gruba ayrılır: Ses, biçim ve duyu yansımalı kelimeler. Kırgız şair, Turar Kocomberdiyev’in “Kölçüktögü Ay” adlı şiir kitabı taklidî kelimeler açısından zengin bir eserdir. Şair, oluşum şekilleri göz önüne alındığında çoğunlukla ses yansımalı kelimeleri tercih etmiştir. Aynı zamanda şairin kullandığı fiil yansımalı sözcüklerin kullanım sıklığı da isim yansımalı sözcüklere göre daha fazladır. Bunun sebebi, şairin harekete dayalı üslubudur. Onun dili, yalın olmakla birlikte dinamik bir özelliğe de sahiptir. Şairin tabiata ilişkin duygularını resmetme özelliği şiirlerine yansımış, taklidî sesler onun anlatım gücünü artırmıştır. Bu çalışmada Turar Kocomberdiyev’in “Kölçüktögü Ay” adlı eserinde kullandığı taklidî kelimeler tespit edilmiş, bu kelimelerin oluşum şekilleri ve yapısı hakkında değerlendirmeler yapılmıştır.
