پژوهشنامه علم سنجی (Sep 2021)
تحلیل انتقادی نظریه «اثر متیو» با قوانین موجود درعلم فیزیک با رویکرد جامعه‌شناسی علم
Abstract
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل انتقادهای واردشده به نظریه «اثر متیو» با قوانین موجود در علم فیزیک و رویکرد آنها نسبت به یکدیگر است تا به‌صورت شفاف و با عینیت، تعمیم مباحث منتقدان این نظریه در جامعه‌شناسی علم نیز مورد تحلیل واقع شود. روش‌شناسی: رویکرد پژوهش حاضر، کیفی اکتشافی است و برای پاسخ‌گویی به سؤال‌های پژوهش روش‌های کتابخانه‌ای، مبتنی بر شواهد، تحلیل محتوا و تطبیقی به‌کار گرفته شد. یافته‌ها: عوامل و هنجارهایی در موجودیت‌ها از جمله ابعاد مدل جونز در جوامع علمی (دانشمند، دانشگاه و نشریات) و همچنین دما و فشار در چگالی اجسام وجود دارد که آنها را تحت تأثیر تغییرات و دگرگونی‌ها قرار می‌دهند. پس جوامع علمی و چگالی اجسام، ناخودآگاه در اشکال و درجات متفاوت نیستند. به‌طور مثال چگالی مس در دمای صد درجه سانتی‌گراد از چگالی مس در دمای صفر درجه سانتی‌گراد کمتر است و به همین ترتیب پیشرفت جامعه علمی کشورهای جهان سوم به دلیل عدم برخورداری از شاخص‌های کمی و کیفی نسبت به کشورهای توسعه‌یافته کمتر است. نتیجه‌گیری: همانطورکه چگالی یک جسم با تغییر حرکت مولکول‌های خود توسط افزایش و کاهش دما یا با افزایش و کاهش فشار تغییر می‌کند، جوامع گوناگون نیز به‌خودی‌خود در مراتب پایین و بالای علمی نیستند بلکه از هر یک از جوامع علمی با توجه به مجموعه عوامل و استعدادهای خود و منطبق با بهره‌های علمی دریافت‌شده، کسب جایگاه شایسته انتظار می‌رود و به فراخور ظرفیت هر جامعه علمی، رؤیت‌پذیری حاصل می‌شود.
Keywords
