علوم سیاسی (Aug 2017)
جان استوارت میل و یگانه اصل محدودکنندۀ آزادی
Abstract
جان استوارت میل، فیلسوف لیبرال‌مسلک بریتانیایی، در رساله‌ای دربارۀ آزادی با تکیه بر مفهوم ضرر، در‌صدد ارائۀ اصل و معیاری برای تحدید دامنۀ اقتدار و دایرۀ دخالت دولت در حوزۀ خصوصی شهروندان و تعیین و تحدید مرز و محدودۀ آزادی‌های فردی برآمد که امروزه با نام «اصل ضرر» شناخته میشود. تلاش و تأملات میل در این راستا و اصل ابداعی او، هرچند در نظر بسیاری تحسین و یا تلقی به قبول شده است و از زمان طرح و تدوین، به‌عنوان یکی از اصول محوری لیبرالیسم شناخته میشود، ولی مدلول و محتوای این اصل و انگاره همواره مناقشه‌برانگیز و آماج نقد و انتقادهای اساسی بوده و حتی برخی هواداران لیبرالیسم نیز با اذعان به کاستی‌ها و کم‌مایگی آن، در پی تجدیدنظر و ارائۀ تقریرهایی تعدیل‌یافته و منسجم از آن برآمده‌اند. در این مقاله، پس از اشاره به پیش‌فرض‌های میل در تدوین اصل ضرر، به تبیین، بررسی و نقد مبنا و مدعای «اصل ضرر» و واکاوی جایگاه آن در سیاق و ساختار نگرش لیبرالیستی و سودگرایانۀ میل پرداخته شده است
Keywords
