اثر زمان محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی نانو بر صفات کمی و کیفی در 18 ژنوتیپ گندم دوروم دیم

Abstract

با ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﻋﻨﺎﺻﺮ کم‌مصرف و نیاز مبرم ﺑﻪ غنی‌سازی زﯾﺴﺘﯽ در ﮔﯿﺎهان مهم و راهبردی در تغذیه جامعه انسانی ﻫﻤﭽﻮن ﮔﻨﺪم، ضرورت اﯾﺠﺎب می‌کند ﺗﺎ هرگونه راﻫﮑﺎری ﺑﺮای ﺑﻬﯿﻨﻪ ﮐﺮدن ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﮐﯿﻔﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﯾﮑﯽ از راه‌های ﺳﺎده ﺑﺮای ﻧﯿﻞ ﺑـﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ و جامعه‌ای ﺳﺎﻟﻢ و ﺗﻨﺪرﺳﺖ، اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻋﻨﺎﺻﺮ کم‌مصرف ﺑﻪ ﺧﺎک و یا ﻣﺼﺮف آن به‌صورت محلول‌پاشی می‌باشد. به‌‌منظور ﺑﺮرﺳﯽ اثرات زمان‌های مختلف محلول‌پاشی نانو کلات سوپرپلاس ﺑﺮﻋﻤﻠﮑﺮد و اﺟﺰای آن و درﺻﺪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ داﻧﻪ در ارقام و لاین‌های گندم دوروم دیم، آزمایشی در سال زراعی 94-1393 در منطقه مغان به‌صورت اسپیلت‌پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل زمان محلول‌‌پاشی کود نانو کلات سوپر پلاس (شرکت بیوزر) با غلظت دو در هزار در چهار زمان (زمان پنجه‌زنی، خوشه‌دهی، دانه‌بندی و شاهد (عدم محلول‌پاشی)) به‌عنوان عامل اصلی و رقم و لاین‌های گندم دوروم در 18 سطح به‌عنوان عامل فرعی بودند. صفات موردبررسی شامل طول بوته، تعداد پنجه و پنجه بارور، طول پدانکل، طول خوشه، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در خوشه، وزن کاه، وزن دانه در کل بوته، وزن کل بوته، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدن، وزن هزار دانه، درصد پروتئین و عملکرد دانه بودند. نتایج نشان داد که زمان محلول‌پاشی اثر معنی‌داری بر صفات مورد ارزیابی داشت. محلول‌پاشی در زمان پنجه‌زنی مناسب‌ترین اثر و عدم محلول‌پاشی (شاهد) کمترین تأثیر معنی‌دار بر صفات اندازه‌گیری شده را داشت. ارقام نیز ازنظر صفات موردبررسی تفاوت معنی‌داری با هم نشان دادند. هم‌چنین اﺛﺮ متقابل زمان محلول‌پاشی × ارقام مختلف نشان داد که بیشترین درصد پروتئین و عملکرد دانه در محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی در مرحله پنجه‌زنی به‌ترتیب در لاین‌های L5 (23/12 درصد) و L16 (2948 کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد. هم‌چنین کمترین درصد پروتئین در مرحله پنجه‌زنی در رقم دهدشت (10/9 درصد) و کمترین عملکرد دانه در عدم محلول‌پاشی در رقم سیمره و مرحله دانه‌بندی در لاین L7 (70/771 کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد.

Keywords

• اجزای عملکرد
• پروتئین دانه
• محلول‌پاشی
• لاین
• غلات