تمدن جیرفت (براساس متون میخی بین‌النهرینی و کشفیات باستان‌شناختی در محوطه‌های باستانی ورامین و کنارصندل جیرفت)

Abstract

تمدن تازه کشف شدۀ جیرفت واقع در حوزه فرهنگی هلیل‌رود، نشان از جایگاه ارزشمند تاریخی این بخش از فلات ایران در دوران آغاز تاریخی دارد. گل­نوشته­های به زبان میخیِ به دست آمده از جنوب بین‌النهرین (عراق امروزی)، از مکان­های متعددی مربوط به هزاره سوم و دوم پیش از میلاد نام می­برند که برخی از آنها در ایران جایابی شده ­اند. جای­نام[1] «مارهاشی» یک از این مکان­ هاست که هنوز بر سر محل امروزی آن نظرات فراوانی ارائه شده است. امروزه بیشتر پژوهشگران بر این باورند که جای­نام مارهاشی در حوزۀ تمدنی هلیل‌رود قرار داشته است. براساس گاه‌نگاری متون سومری، در زمان پادشاهان اکد و سلسلۀ سوم اور (سومر جدید) ارتباط تنگاتنگی میان این منطقه از ایران و جنوب بین‌النهرین وجود داشته است. در این مقاله به بررسی روابط تمدن جیرفت و بین‌النهرین پرداخته شده و ضمن بررسی محل جای­نام مارهاشی و تطبیق آن با تمدن جیرفت، براساس پژوهش­های جدید باستان‌شناسیِ صورت‌گرفته در جیرفت (محوطه ­های باستانی کنارصندل و ورامین)، به ریشه و وضعیت فرهنگی جنوب کرمان پیش از زمان ظهور نام مارهاشی در متون بین‌النهرینی نیز پرداخته ­شده است. این پژوهش نشان داد که پیش از ظهور نام مارهاشی در متون بین‌النهرین در قرن 23 پیش از میلاد، به مدت دست‌کم یک هزاره ارتباط تنگاتنگی میان دو منطقۀ جنوب کرمان و جنوب بین‌النهرین وجود داشته است که در متون بین‌النهرین بدان اشاره نشده و تنها مدارک باستان‌شناسی گواه این مدعاست. [1]. Toponym

Keywords

• جنوب استان کرمان
• تمدن جیرفت
• محوطۀ ورامین
• مارهاشی
• بین‌النهرین