Atatürk Dergisi (Jun 2024)
Enver Paşa’nın, I. Dünya Savaşı Sürecinde Meclis-i Mebûsan Konuşmaları (1914-1918)
Abstract
XIX. yy’da Avrupa’da siyasi gelişmeler ile Almanya ve İtalya’nın siyasi bir güç olarak ortaya çıkışı Avrupa siyasetinde yeni bir döneme sebep oldu. Almanya Başbakanı Bismarck’ın Fransa’yı yalnız bırakma politikası dönemin önemli siyasi hamlesiydi. Bu politika gereğince Almanya, Fransa’ya karşı Avusturya-Macaristan ve Rusya’yı yanında tutma politikasını takip ediyordu. Bu dönemde İngiltere’nin Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü Rusya’ya karşı koruma politikası 1877-1878 Osmanlı-Rus harbinden sonra önemini yitirmeye başladı. Osmanlı Devleti bundan dolayı denge politikası gereğince Almanya ile yakınlaştı. I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine Osmanlı Devleti siyasi yalnızlıktan kurtulmak için İngiltere ve Fransa’ya ittifak teklifinde bulunduysa da başarılı olamadı. Almanya ile gizli bir ittifak antlaşması yaparak savaşa dâhil oldu. Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesi üzerine Meclis’i Mebûsan’ın açılış tarihi ertelendi. Osmanlı Devleti’nin savaşa dâhil olduğundan hükümet üyelerinin birçoğunun haberi yoktu. Bu durum hükümetten istifalara sebep oldu. Mecliste yapılan görüşmelerde savaşın bir zorunluluktan doğduğu sıklıkla dile getirildi. Amaç sadece Osmanlı Devleti’ni kurtarmak değil bütün İslam coğrafyasını kurtarmak olarak nitelendiriliyordu. Meclis konuşmalarına göre savaş aslında Osmanlı Devleti’nin uzun süredir beklediği “intikam günü” idi. Hükümet savaş sırasında aldığı bir kararla sansür uygulamasına gitti. Buna göre hükümetin bilgisi dışında savaşın gidişatına dair haber yapılmayacaktı. Bundan dolayı Erkânı Harp Reisi ve Harbiye Nazırı Enver Paşa mecliste savaşın gidişatı ile ilgili bilgilendirme konuşmaları gerçekleştirdi. Bu süreçte toplam beş bilgilendirme koonuşması yapan Enver Paşa’nın konuşmaları sırasında mecliste herhangi bir muhalif tutum veya itiraz gerçekleşmedi. Paşa, cephelerden çoğunlukla yüzeysel bahsediyordu. Bu çalışmanın ana konusunu I. Dünya Savaşı yıllarında (1914-1918) Enver Paşa’nın Meclis-i Mebûsan’da gerçekleştirdiği konuşmalar oluşturmaktadır. Yapılan araştırmada meclis üyelerinin ve Osmanlı Hükümeti’nin savaşa dair fikir ve düşünceleri incelenmeye çalışıldı.
Keywords
