مقایسه کارایی صنایع معدنی بورسی فعال در ایران

Abstract

معدن و صنایع معدنی با سهمی کمتر از یک درصد تولید ناخالص ملی و 5 درصد از صادرات غیرنفتی تامین‌کننده مواد اولیه بسیاری از صنایع است و نقش بسزایی در خودکفایی اقتصادی، اشتغال مولد، افزایش نرخ رشد اقتصادی و درآمد سرانه دارد. این در حالی است که با وجود مواهب معدنی که ایران از آن برخوردار است، صنایع معدنی نه تنها در صادرات کشور، بلکه در تولید ملی نیز جایگاه چندانی ندارد و بیانگر صادرات مواد خام و منبع محور است که نیازمند تجدیدنظر اساسی در ساختار صادرات کشور است. در این راستا، هدف اصلی این مقاله بررسی و ارزیابی کارایی 16 شرکت‌ معدنی فعال در بورس اوراق بهادار تهران است تا ضمن ارزیابی کارایی آن‌ها، کاراترین شرکت‌ها، برای الگو‌برداری سایر شرکت‌های معدنی معرفی شوند. در این مطالعه با استفاده از روش ناپارامتری و داده‌های سامانه اطلاع‌رسانی ناشران کدال در سال 1398‌، کارایی شرکت‌های معدنی فعال در بورس با دو فرض، بازدهی ثابت نسبت به مقیاس و بازدهی متغیر نسبت به مقیاس ارزیابی شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که کارایی مقیاس 80 درصد و میانگین کارایی مدیریت 74 درصد است. این بدین معنی است که زیربخش‌های شرکت‌های معدنی با فرض ثبات سایر شرایط، به لحاظ مقیاس و مدیریت، دارای فضای خالی‌اند، به عبارتی از عوامل مورد استفاده مانند نیروی انسانی، تجهیزات استخراج، حمل و نقل و دستگاه‌های سنگین و سبک به طور بهینه بهره‌برداری نمی‌کنند. نتایج دیگر مطالعه نشان داد که میانگین کل کارایی شرکت‌های معدنی بورسی 62 درصد است که با توجه به الگو بودن شرکت‌‌های دماوند، معدنی و صنعتی گل‌گهر، معدنی و صنعتی چادرملو و توسعه معادن روی ایران، توصیه می‌شود شرکت‌های معدنی ناکارا برای افزایش کارایی نسبت به الگوبرداری از آن‌ها اقدام کنند.

Keywords

• شرکت‌های معدنی
• کارایی فنی
• تحلیل پوششی داده‌ها و روش ناپارامتری