بررسی شاخص‌های کیفیت خاک در کشتزارهای گندم آبی در منطقه نظرآباد در غرب استان البرز

Abstract

آگاهی از کیفیت فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک در کشاورزی برای مدیریت بهینه کشتزارها و دستیابی به بیشترین بهره­وری اقتصادی ضروری است. در این مطالعه ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی (30-0 سانتی­متر) در 95 کشتزار و عملکرد محصول گندم آبی در 32 کشتزار در اراضی زراعی شهرستان نظرآباد استان البرز تعیین شد. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) برای انتخاب داده­های مؤثر بر کیفیت خاک مورد استفاده قرار گرفت و شاخص کیفیت تجمعی وزنی (IQIw) و ساده (IQIa) و نیز شاخص کیفیت نمورو (NQI) با استفاده از کل ویژگی­ها­ی خاک و حداقل ویژگی‌های انتخاب شده تعیین شدند. نتایج نشان داد که بین مقادیر شاخص­های کیفیت خاک (بین IQIw ، IQIa و NQI) که بر مبنای حداقل ویژگی‌ها و یا کل ویژگی­های خاک به­دست آمده­اند، همبستگی معنی­دار (01/0>p) است. همچنین بین عملکرد گندم آبی و شاخص­های IQIw (61/0=r)، IQIa (58/0=r) و NQI (58/0=r) که با استفاده از کل ویژگی­های خاک تعیین شده بود، همبستگی معنی­دار (01/0>p) است و این همبستگی در روش استفاده از حداقل ویژگی­ها به ترتیب 68/0، 67/0 و 62/0 است. با توجه به نتایج، شاخص­های NQI، IQIw و IQIa به دست آمده بر مبنای حداقل ویژگی­های خاک، حدود 82 درصد کشتزارهای منطقه نظرآباد از کیفیت خاک خیلی خوب و خوب برخوردارند و حدود 11 درصد کیفیت متوسط و حدود 7 درصد کیفیت پایین و خیلی پایین دارد. با استفاده از نتایج این پژوهش، ضمن آگاهی از وضعیت کیفیت خاک منطقه، برای برنامه­ریزی مدیریت پایدار اراضی کشاورزی منطقه می­توان بهره گرفت.

Keywords

• تجزیه به مؤلفه های اصلی
• شاخص کیفیت نمورو
• شاخص کیفیت تجمعی
• عملکرد گندم