ارزیابی ژئوشیمیایی نفت مخازن سازند سروک در گستره خلیج‌فارس

Abstract

سازند سروک به‌عنوان یکی از عظیم‌ترین مخزن‌های نفت خام در خلیج‌فارس شناخته می‌شود. در این مطالعه تعداد 28 نمونه نفت از مخزن سروک در 9 میدان نفتی مطالعه شده است و براساس داده‌های ژئوشیمیایی شامل آنالیز کروماتوگرافی گازی (GC)، کروماتوگرافی گازی-طیف‌سنجی جرمی (GC-MS) و ایزوتوپ پایدار کربن، محیط رسوبی تشکیل سنگ منشأهای احتمالی و شرایط حاکم بر آن‌ها، میزان بلوغ حرارتی و سن زمین‌شناسی نفت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. با استفاده از استران‌ها، تری‌ترپان‌ها و بایومارکرهای آروماتیک ترکیب سنگ‌شناسی سنگ منشأ این نفت‌ها مشخص شده است که شامل رسوبات کربناته دریایی، ترکیب شیل و کربنات دریایی و کربنات‌های دریایی همراه با مارن است. براساس مقادیر ایزوتوپ پایدار کربن در برش‌های اشباع و آروماتیک هیدروکربن، منشأ نفت مخزن سروک در میادین مرکزی و شرقی خلیج‌فارس مواد آلی دریایی و در میادین غربی خلیج‌فارس ترکیب مواد آلی دریایی و مواد آلی خشکی‌زی تعیین شده است. شرایط شیمیایی (اکسیداسیون-احیاء) محیط رسوبی سنگ منشأ نفت‌ها براساس استران‌ها، هوپان‌ها و نسبت Pr/Ph ارزیابی شد و براساس آن مشخص شد سنگ منشأ نفت‌ها در محیط‌های دریایی تحت شرایط احیایی تشکیل‌شده‌اند. میزان شوری و لایه‌بندی ستون آب محیط رسوبی با استفاده از اندیس گاماسران و نسبت مورتان به هوپان (Moretane/C30Hopane) اندازه‌گیری شده است. محیط رسوبی سنگ منشأ نفت‌های مورد مطالعه دارای میزان متغیری از شوری و لایه‌بندی در ستون آب بوده و از محیط‌های دریایی با شوری کم و بدون لایه‌بندی تا محیط‌های دریایی لب‌شور با لایه‌بندی ضعیف تعیین شده‌اند. بلوغ حرارتی نفت‌ها با مطالعه بایومارکرها شامل ترپان‌ها و استران‌های موجود در ترکیب نفت خام تعیین شد. بر این اساس سنگ منشأهای نمونه‌های مورد مطالعه در محدوده سنگ منشأهای بالغ بوده و بیشتر آن‌ها در ابتدای پنجره نفت‌زایی قرار داشته‌اند. نسبت استران‌های C28/C29 نشان می‌دهد که نفت مخزن سروک در میادین مرکزی خلیج‌فارس (BL-A، BL-B، RE-A، RD-A و NT-C) از سنگ منشأهای اواخر پالئوزوئیک تا ژوراسیک تولید شده است و نفت مخزن سروک در میادین غربی و شرقی خلیج‌فارس حاصل از سنگ منشأهای کرتاسه است.

Keywords

• سازند سروک
• پارامترهای بایومارکری
• محیط رسوبی
• بلوغ حرارتی سنگ منشأ
• سن سنگ منشأ